276

Rys. 3.81. Graficzny sposób wyznaczenia optymalnej ilości wody zarobowej

Oprócz takiej analizy można, dla dokładniejszej ilustracji, nanieść uzyskane punkty pomiarowe w przestrzennym układzie współrzędnych. W takim przypadku oś „z” przedstawia ilość wody zarobowej badanych mas przygotowanych z tego samego surowca. Na koniec można sporządzić wykres w układzie współrzędnych, w którym na osi odciętych zaznaczona będzie wielkość wilgotności badanej masy, a na osi rzędnych występuje współczynnik plastyczności, wyrażający się wartością ilorazu RJx. Powstanie w ten sposób krzywa z wyraźnym maksimum, którego obszar wskazuje najlepsze właściwości formiercze badanej masy ceramicznej. Z maksimum tej krzywej (maksymalna wartość stosunku RJr) należy poprowadzić prostą prostopadłą do osi odciętych, aż do jej przecięcia i odczytać wielkość wilgotności (rys. 3 81). Jest to zarazem wielkość optymalnej wody zarobowej 1V„ która oznacza niezbędną ilość wody, jaką należy dodać do wysuszonego surowca, aby uzyskać masę o wilgotności zapewniającej najlepsze właściwości formiercze. Wyznaczona w ten sposób wielkość wody zarobowej jest zarazem miarą plastyczności gliny. Im surowiec ilasty jest bardziej plastyczny, tym większa jest wartość wody zarobowej. Zwykle mieści się ona w granicach l(Ł-45%.

Na podstawie wartości siły ścinającej rmożna również wyciągnąć pewne wnioski odnośnie sposobu formowania najodpowiedniejszego do danej masy:

-    wartość x od 0,7 do 1,0 MPa odpowiada wilgotności masy przeznaczonej do ręcznego formowania wyrobów;

-    wartość x od 1,2 do 1,5 MPa odpowiada wilgotności masy o konsystencji właściwej do mechanicznego formowania;

-    przy formowaniu metodą toczenia, masa powinna wykazywać wartość x około 2,5 MPa.

Literatura

[1]    Ferguson J., Kemblowski Z.: Reologia stosowana płynów. Łódź, Wydawnictwo MARKUS 1995

[2]    Pampuch R., Haberko K., Kordek M.: Nauka o procesach ceramicznych. Warszawa, PWN 1992

[3]    Paszkiewicz Z., Stobierska E., Ślusarczyk A.: Ćwiczenia z technologii ceramiki szlachetnej cz. II. Kraków, Skrypt AGH nr 927, 1983

[4]    Stoch L.: Minerały ilaste. Warszawa, Wydawnictwo Geologiczne 1974

[5]    Stoch L.: Praca doktorska AGH 1970

276