290

Tabela 3.38 przedstawia wielkość ubytków masy towarzyszących procesom endo-i egzotermicznym badanych surowców.

Tabela 3.38

Ubytek masy zarejestrowany na krzywych TG

Temperatura, °C	Ubytek masy, %
	Ilołupek (karbon)	Ił (miocen lądowy)	Ił (miocen morski)
100	1,3	1,2	2,3
200	1,9	1,7	2,9
300	2,0	2,1	3,3
400	4,7	3,0	4,0
500	11,0	5,0	5,3
600	15,3	9,7	6,9
700	16,8	10,2	9,3
800	17,2	10,5	13,9
900	17,3	10,7	14,0
1000	17,4	10,7	14,1

Krzywe termiczne ilołupka karbońskiego wskazują na kaolinitowy charakter tego surowca (pik endotermiczny dehydroksylacji w 520°C i pik egzotermiczny bez ubytku masy w 920°C tworzenia się nowych faz) i bardzo dużą zawartość substancji organicznej (widoczne w zakresie 300-r700°C: 14-procentowy ubytek masy i rozległa przemiana egzotermiczna, zachodząca z dużą szybkością, spowodowane utlenianiem substancji organicznej).

W obydwu iłach mioceńskich substancja organiczna występuje w znacznie mniejszych ilościach, zwłaszcza w ile mioceńskim morskim ubytek masy w zakresie temperatur utleniania substancji organicznej jest zaledwie rzędu 3%.

Również charakter mineralogiczny tych dwóch utworów mioceńskich jest odmienny. Ił lądowy zawiera znaczne ilości kaolinitu (wskazują na to głębokie efekty dehydroksylacji na krzywych DTA i DTG związane z zarejestrowanym na TG około 5-procentowym ubytkiem masy oraz tworzenie się nowej fazy w 940°C - efekt egzotermiczny bez ubytku masy). W ile mioceńskim morskim dominującym z grupy minerałów ilastych jest illit (zaznaczający się niewielkim niskotemperaturowym efektem endotermicznym dehydratacji). W tym surowcu uwagę zwraca obecność węglanów, zarejestrowana jako przemiana endotermiczna z maksimum w 800°C, zachodząca szybko ze znaczącym (około 4%) ubytkiem masy.

Cechy tych trzech surowców, stwierdzone w wyniku analiz termicznych, są konsekwencją ich genezy i determinują ich przydatność technologiczną. Przykładowo, porównując ich termogramy, można m.in. wnioskować o niezbędnych warunkach ich wypalania. Itołupek wymaga wysokiej temperatury wypalania, przy zachowaniu małej szybkości jej wzrostu w zakresie 300^700°C, w celu zapewnienia całkowitego, lecz nie gwałtownego spalenia zawartego w nim węgla. W przypadku iłu mioceńskiego lądowego trzeba uwzględnić wyższą temperaturę wypalania niż dla iłu mioceńskiego morskiego. W przy-

290