294

285

Łyszczec wiechowaty

skiem. Nie należy zbierać liści porażonych chorobami, a zwłaszcza mącz-niakiem, który występuje często na plantacji lulka, grzyby bowiem powodują stopniowy rozkład alkaloidów, obniżając wartość leczniczą surowca.

Również nie należy zbierać liści przemarzniętych, gdyż dają one surowiec małowartościowy. Należy liście zrywać ostrożnie i nie gniotąc, układać luźno w płaskich, przewiewnych koszach. Na skutek obecności lepkich gruczołów oraz ze względu na owłosienie, liście lulka schną bardzo powoli, a po ususzeniu łatwo wchłaniają wilgotność z powietrza. Liście lulka należy suszyć szybko w suszarni ogrzewanej w temperaturze 40—45°. Na 1 kg suszu trzeba zebrać 6—7 kg świeżego surowca. Liście zanieczyszczone piaskiem lub ziemią należy bezpośrednio po ususzeniu odsiać na sitach.

Plon suchych liści wynosi 7—18 q/h.

Wysuszony surowiec przechowuje się w dziale surowców trujących w opakowaniu szczelnym, w miejscu suchym, chroniąc przed światłem.

38. Łyszczec wiechowaty — Gypsophila paniculata Fisch.

(Inne nazwy: waplinek, gipsówka)

Rodzina: Goździkowate — Caryophyllaceae

Łyszczec jest byliną wyrastającą do 1 m wysokości. Korzeń ma gruby, palowy, długości do 120 cm i grubości do 5 cm. Liście siedzące, równo-wąskie, łodygi liczne, silnie rozgałęzione, zakończone drobnymi, białymi lub bladoliliowymi kwiatami, które zebrane są w luźne wiechy. Uprawiany jest często w ogrodach jako roślina ozdobna, używana do przybierania bukietów (tzw. kaszka).

Surowiec. Surowcem jest korzeń łyszczca — Rx Saponariae albae. Są to ususzone i nieokorowane korzenie długości 15—20 cm, grubości 2—3 cm o powierzchni wyraźnie pomarszczonej, barwy piaskowej. Przełom jest równy, biały. Surowiec ma smak mdły, drapiący; zapachu brak. Zawiera saponiny, żywice, cukry i inne związki. Roztwory wodne korzenia pienią się wskutek obecności saponin.

Zapotrzebowanie na surowiec jest mniejsze niż na korzenie mydlnicy lekarskiej (Radix Saponariae rubrae). Uprawiać tylko na zamówienie.

Zastosowanie. Surowiec stanowi namiastkę korzenia mydlnicy — Rx Saponariae rubrae. Łyszczec w lecznictwie jest prawie nie używany, ma natomiast zastosowanie w technice jako środek do prania delikatnych tkanin wełnianych i jedwabnych oraz do wyrobu płynów gaszących, którymi napełnia się gaśnice pożarowe. Niewielkie ilości surowca używane są przy wyrobie napojów musujących.