2tom221

5. MASZYNY ELEKTRYCZNE 444

Na tabliczkach silników nie podaje się wartości momentu, ponieważ jego wartość można łatwo obliczyć.

Właściwości maszyny określa jeden z rodzajów pracy, czyli przebieg obciążeń maszyny w kolejnych przedziałach czasu. Spośród wymienionych w normach, patrz tabl. 5.5 różnych rodzajach pracy znamionowej najczęściej występują:

—    praca ciągła (symbol SI),

—    praca dorywcza (symbol S2),

—    praca przerywana (symbol S3).

Do wielkości istotnych dla silników o ruchu obrotowym należy również moment bezwładności względem osi obrotu, określający moment bezwładności silnika J_M oraz zredukowany do prędkości obrotowej wału silnika moment bezwładności urządzenia obciążającego J

Warunki pracy to zespół danych określających czynniki wpływające na pracę maszyny. Do warunków pracy maszyn elektrycznych należą:

—    warunki środowiskowe,

—    temperatura otoczenia lub czynnika chłodzącego,

—    wysokość nad poziomem morza,

—    warunki zasilania (system zasilania),

—    warunki obciążenia (system operacyjny).

Warunki pracy maszyn elektrycznych są w przepisach określone szczegółowo tylko dla tych konstrukcji maszyn, dla których przewiduje się szczególne warunki pracy. Dla konstrukcji uważanych za typowe lub normalne niektórych warunków pracy nie charakteryzuje się. Przyjmuje się, że normalnymi warunkami otoczenia (środowiska) są takie, które nie szkodzą maszynie. Maszyny o konstrukcji typowej są przystosowane do pracy w temperaturze otaczającego powietrza nie przekraczającej 4CPC i na wysokości nie przekraczającej 1000 m n.p.m. Jeśli maszyny mają być użytkowane w temperaturach różniących się od 40"C lub na wysokościach przekraczających 1000 m n.p.m., to należy odpowiednio zmienić dopuszczalne wartości przyrostów temperatury uzwojeń podane w normie dla określonej klasy ciepłoodporności izolacji.

5.7.6. Szczególne warunki pracy maszyn elektrycznych

5.7.6.I. Szczególne rodzaje narażeń i warunki środowiskowe

Maszyny elektryczne, które mają być użytkowane w szczególnych warunkach pracy, powinny być do tych warunków przystosowane. Przystosowanie maszyn do określonych warunków polega na doborze konstrukcji odpornej na szkodliwe działanie występujących narażeń.

Szczególnego rodzaju narażenia, jakim są poddawane maszyny elektryczne podcz.as ich eksploatacji, wynikają przede wszystkim z warunków środowiskowych i czynników środowiskowych oraz z konieczności pracy w obszarach i obiektach zagrożonych pożarem lub wybuchem.

Warunki środowiskowe oraz czynniki środowiskowe i ich ostrości klasyfikuje się wg zasad podanych w poszczególnych arkuszach normy PN-E-04555 Wyroby elektrotechniczne. Klasyfikacja warunków środowiskowych.

Do warunków środowiskowych należą:

—    warunki klimatyczne i specjalne warunki klimatyczne,

—    warunki biologiczne,

—    substancje czynne chemicznie,

—    cząsteczki mechanicznie czynne,

—    ciecze zanieczyszczające,

_warunki mechaniczne,

__ zakłócenia elektromagnetyczne.

Warunki środowiskowe mogą występować jako warunki otaczającego ośrodka, powietrza j_ub wody, warunki stworzone przez układ, z którym maszyna jest połączona lub jako warunki spowodowane wpływami źródeł zewnętrznych.

W poszczególnych warunkach środowiskowych oddziałują na obiekty techniczne, _{a w} tym na maszyny elektryczne, tzw. czynniki środowiskowe charakteryzowane określonymi parametrami.

Wśród warunków klimatycznych czynnikami środowiskowymi są:

_temperatura, np. powietrza lub wody (niska, wysoka), oraz szybkość jej zmian;

_wilgotność względna i bezwzględna (duża, mała);

_ciśnienie powietrza lub wody oraz szybkość zmian;

_promieniowanie słoneczne, cieplne i jonizujące;

—    ruch otaczającego powietrza;

—    opady atmosferyczne (deszcz, śnieg itp.), w tym ich intensywność oraz temperatura;

—    woda innego pochodzenia niż deszcz, tworzenie się lodu i szronu, zawilgocenie, kondensacja.

Wśród warunków biologicznych czynnikami środowiskowymi są:

—    flora (pleśń, grzyby),

—    fauna (np. gryzonie).

Wśród substancji czynnych chemicznie wyróżnia się, przede wszystkim, następujące czynniki środowiskowe: sole morskie i sole do posypywania dróg, dwutlenek siarki, siarkowodór, chlor, amoniak, ozon, tlenki azotu, węglowodory organiczne.

Cząsteczki mechanicznie czynne to przede wszystkim piasek i żwir, pyły w postaci zawdesin i osadów, szlam i sadza.

Wśród cieczy zanieczyszczających wyróżnia się, m.in., oleje, płyny, smary, paliwo i elektrolit akumulatorowy.

Warunki mechaniczne to przede wszystkim wibracje stacjonarne sinusoidalne i przypadkowe, wibracje niestacjonarne wraz z upadkami, a także spadki i uderzenia.

Szczególne warunki pracy maszyn elektrycznych występują w obiektach i obszarach zagrożonych pożarem lub wybuchem mieszanin gazów, par i/lub pyłów łatwo zapalnych z powietrzem oraz wybuchem materiałów wybuchowych. Do czasu wydania kompletu przepisów krajowych, zgodnych z zaleceniami międzynarodowymi, przy określaniu zagrożeń pożarowych i wybuchowych obiektów' bądź obszarów, można się posługiwać postanowieniami, również przejściowymi, zawartymi w PN-89/E-05003 oraz Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3.11.1992 r. w sprawie ochrony Przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 92 ^z 1992 r.). Uwaga: w wymienionym Rozporządzeniu są również odniesienia dotyczące zagrożeń wybuchowych.

Obiektem zagrożonym pożarem jest obiekt zawierający pomieszczenia, urządzenia technologiczne i składowiska materiałów, w których wytwarza się, stosuje lub prze-ehowuje materiały palne podatne na łatwe zapalenie. Wyróżnia się pięć kategorii febezpieczeństwa pożarowego (I—V). W przypadkach zagrożeń pożarowych ludzi stosuje ^S1? symbole ZLI—ZLV.

W zależności od prawdopodobieństwa i czasu występowania mieszaniny wybuchowej . Tamującej mieszaniny gazów, par i/lub pyłów łatwo zapalnych z powietrzem obiekty lub eh części (obszary) zalicza się do następujących kategorii zagrożenia wybuchem: ZO, Zl, 1 f ^¹ Zl 1, przy czym np. ZO określa strefę, w której mieszanina wybuchowa gazów, par ^ub mgieł występuje stale lub długotrwale w normalnych warunkach pracy, natomiast Zl 1 Kreślą strefę, w której zalegające pyły mogą krótkotrwale stworzyć mieszaninę wybucho-wskutek przypadkowego zawirowania powietrza.