1907967156

Drugi wariant prymitywnej maszyny elektrycznej przedstawiamy na rys. 2.13 . Zastosowano w niej zestyk ślizgowy zbudowany z komutatora złożonego z dwóch półpierścieni (rys. 2.13b) oraz pary szczotek - przewodów miedzianych¹⁹. Do wzbudzenia pola magnetycznego, zamiast magnesu trwałego zastosowano elektromagnes w kształcie litery „U" - uzwojenie wzbudzenia umieszczono na rdzeniu złożonym z blach. Efektem wprowadzenia tych modyfikacji jest pełne wykorzystanie miedzi uzwojenia twornika oraz samodzielny rozruch maszyny po załączeniu zasilania.

Rys. 2.13 Prymitywny model maszyny elektrycznej prądu stałego²⁰: a) uzwojenie - twornik , b) wycinki komutatora, c) zestyk ślizgowy - komutator i szczotki, d) stojan - magneśnica, e) twornik ustawiony na podporach - łożyskach f) praca silnikowa

Zastosowany sposób komutowania prądu w maszynie prymitywnej to komutowanie elektromechaniczne, a element spełniający tą funkcję w maszynie to komutator ¹⁹ W początkach rozwoju maszyn elektrycznych do budowy zestyku ślizgowego stosowano wiązki przewodów przypominające wyglądem szczotkę. Dlatego nadano nazwę „szczotki" temu elementowi maszyny. Współcześnie wykonuje się je z materiału kompozytowego: elektrografitu lub metalografitu, które strukturą nie przypominają już szczotki - nazwa „szczotki" jednak pozostała.

²⁰ Maszynę elektryczną zbudował student Marcin Hołowiński - słuchacz wykładów z Maszyn elektrycznych w sem. 3, rok akad. 2009/2010. Autorzy wyrażają wdzięczność Panu Marcinowi Hołowińskiemu za udostępnienie zdjęć maszyny.