320 321 2

w tym niekiedy u człowieka. Powoduje mechaniczne uszkodzenia ścian układu pokarmowego i związane z tym owrzodzenia. Wydziela także toksyny. W przypadku świń, głównie występuje u osobników w wieku powyżej 10 miesięcy.

Gromada: Archiacanłhocephala

Diagnoza: kolcogłowy z podłużnymi kanałami naskórka położonymi bocznie.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Gromada obejmuje gatunki mające podłużne kanały w naskórku położone bocznie. Jądra komórkowe naskórka liczne, wtórnie podzielone. Tułów gładki lub pokryty kolcami, nie występuje pierścieniowanie. Protonefrydiów brak. U samic więzadło pojedyncze, rozpada się w okresie rozrodu. Gruczoły cementowe u samców w liczbie 6. Pasożyty ryb, płazów gadów, ptaków i ssaków.

Pomphorhynchus laevis pasożytuje w jelitach pstrągów, żywicielami pośrednimi są skorupiaki.

Polymorphus minuttis ma niewielkie rozmiary ciała. Samice dochodzą do 1S, a samce do 11 mm długości. Pasożytuje u ptaków wodnych, niekiedy u wrób-lowatych. Żywicielami pośrednimi są skorupiaki.

Gromada: Eoacanthocephala

Diagnoza: kolcogłowy mające kanały podłużne w naskórku, położone grzbietowo i brzusznie, o niewielkich średnicach, mniej więcej równych średnicom kanałów okrężnych.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Gromada obejmuje gatunki mające podłużne kanały w naskórku o niewielkich średnicach, prawie równych kanałom okrężnym. Jądra komórkowe naskórka szczególnie duże, nieliczne, przeważnie w liczbie 6. Tułów gładki lub pokryty kolcami, nie występuje pierścieniowanie. Układu wydalniczego brak. Dwa więzadła u samic. Gruczoły cementowe u samców jednolite. Pasożyty ryb, płazów i ssaków.

FILOGENEZA KOLCOGŁOWÓW

Rozważania dotyczące filogenezy kolcogłowów są szczególnie trudne. Brakuje danych paleontologicznych. U żyjących obecnie przedstawicieli typu występuje tyle osobliwości morfologicznych, że tylko obecność pseudocelu uzasadnia ich umieszczanie w grupie wtórnojamowców pozornych. Poza tym, w ich rozwoju nie występują postacie wolno żyjące, a to szczególnie utrudnia porównywanie kolcogłowów z innymi typami bezkręgowców.

Niektórzy systematycy kolcogłowy łączą z tasiemcami: twierdzą, że te dwie grupy są wspólnym odgałęzieniem drzewa rodowego wielokomórkowców. Mają podobnie wykształcone pokrycie ciała, podobne narządy czepne (u-_zt,rojona główka tasiemca = ryjek kolcogłowa), w obu grupach występują protonefrydia i podobne cykle rozwojowe. Taką możliwość wykluczają obecność pseudocelu u kolcogłowów, więzadła i systemu urogenitalnego, struktur, które nie mają żadnych homologii w odniesieniu do tasiemców.

W obrębie wtómojamowców pozornych pod względem niektórych cech kolcogłowy nawiązują do wrotków, ryjkogłowów i kolczugowców. Z wrotkami łączą je takie cechy, jak syncycjalne tkanki, oskórek powstający wewnątrznas-korkowo, pierścieniowanie naskórka i bruzdkowanie spiralne. Z ryjkogłowami i kolczugowcami zróżnicowanie przedniego odcinka ciała na część wciąganą do tułowia.

Część systematyków łączy kolcogłowy z niezmogowcami (patrz dalej), uważając że obie te grupy należy wyprowadzać od wspólnego przodka. Wskazują na podobieństwa w budowie ryjków i pokrycia ciała. A co najistotniejsze, u obu grup protonefrydia otwierają się do gonoduktów. Niemniej niezmogowce są formami wolno żyjącymi i znacznie wyżej uorganizowanymi niż kolcogłowy, mają celomę. Nie można obecnie, przy braku dowodów bezpośrednich, rozstrzygnąć czy występują pokrewieństwa, czy zbieżności.

W obrębie systematyki typu gromadę Palaeacanthocephala stawia się na pierwszej pozycji, ze względu na występowanie u niektórych jej przedstawicieli protonefrydiów. Nie brak jednak poglądów, że na pierwszej pozycji należy umieszczać Eoacan thocephala, gdyż obejmuje ona głównie pasożyty ryb. Według tych poglądów, w ewolucji, ryby były pierwszymi gospodarzami postaci dojrzałych kolcogłowów. W gromadzie Palaeacanthocephala nie występują pasożyty ryb. Jest to trudna do przyjęcia koncepcja, gdyż obecność protonefrydiów powszechnie uznaje się za cechę podkreślającą pierwotność grupy. Kolcogłowy są niewątpliwie ślepym odgałęzieniem drzewa rodowego zwierząt wielokomórkowych (ryc. 294), a wniosek taki uzasadniają osobliwości morfologiczne występujące u przedstawicieli typu.