320 321

Mapy tematyczne

Ryc. 95 Mapa hydrografiom Polski1:50000(tragmanl arkusza M-33-34-D Wrocław - Zach.,

Główny Geodeta Kraju 1990)

Podczas przerwy w pracach nad mapą 1:50 000, a więc w lalach siedemdziesiątych XX w., powstały dwa ważne opracowania kartograficzne. Pierwsze z nich to 57-arkuszowy Podział hydrograficzny Polski 1:200 000 wydany w 1980 r. Mapa (a ze względu na skromny zakres treści nie może zastąpić szczegółowej mapy hydrograficznej całego kraju. Przedstawia wody powierzchniowe na tle łitologii, której barwy informują o stopniu przepuszczalności poszczególnych utworów. Do jej opracowania wykorzystano mapy topograficzne 1:100 000 i 1:25 000 oraz mapę geologiczną 1.300 000.

Obraz powierzchniowych zjawisk wodnych prezentiye również Przeglądowa mapa hydro-graficzna Polski 1:500000 z Jat 1975-1980. Duża szczegółowość sieci wodnej pozwala wnioskować o cechach geomorfologicznych obszarów, a prezentowana problematyka odnosi się zarówno do samych wód (np. przepływy) jak i do zjawisk im towarzyszących (zasięgi katastrofalnych powodzi, obszary silnych zmian stosunków wodnych spowodowanych antropopresją). Treści tematycznej towarzyszy szczegółowy, lecz dobrze czytelny podkład hipsometryczny. Mapę wydano aż w 11 arkuszach o dwu różnych wielkościach.

W1987 r. ukazał się Atlas hydrologiczny Polski, w którym kompleksowo pokazano zasoby wód naszego kraju i ich obieg na tle innych komponentów środowiska przyrodniczego. R> raz pierwszy jako skalę główną do przedstawienia najważniejszych zagadnień w atłasie Polski zastosowano skalę 1:1 500 000. Znajduje się w nim także 9-arkuszowa przeglądowa mapa hydrograficzna 1:500 000. Treść oparto na obserwacjach z lat 1951-1970. Drugi tom atlasu zawiera dane źródłowe i opis metod wykonywania map.

9.3.6. Mapy roślinności

Spośród różnych rodzajów map charakteryzujących szatę roślinną, cały obszar kraju pokrywa tylko Mapa potencjalnej roślinności naturalnej Polski 1:300000. Pojęcie potencjalnej roślinności naturalnej, które pojawiło się dopiero w połowic lat pięćdziesiątych XX w., oznacza taki stan roślinności, jaki utrwaliłby się w danych warunkach siedliskowych po ustaniu działalności człowieka. Systematyczne prace nad sporządzeniem mapy roślinności rozpoczęto w 1965 r. Zdjęcie terenowe, oparte głównie na podkładzie map powiatów 1:100000. wykonywano do 1981 r., ale liczącą 12 arkuszy mapę 1.300000 wydano dopiero w 1995 r. Podstawą klasyfikacji treści są zbiorowiska roślinne z wyróżnionymi odmianami regionalnymi i wysokościowymi (piętrami roślinnymi). Przygotowanie wersji ostatecznej poprzedzono opracowaniami studialnymi siedmiu regionów Polski w skalach 1:200 000 i 1:300000.

Oprócz map roślinności potencjalnej publikuje się także mapy roślinności rzeczywistej, tzn. istniejącej w chwili kartowania. Są to mapy wielkoskalowe w zakresie 1.5000 -1:50000, wykonywane dla obszarów chronionych, najczęściej rezerwatów przyrody.

9.3.7. Mapy klimatyczne

Mapy klimatyczne wyróżniają się spośród innych map przyrodniczych, dotyczą bowiem zjawisk występujących w powietrzu atmosferycznym, czyli w środowisku odmiennym od tego, które występuje na powierzchni Ziemi lub w płytkiej warstwie przypowierzchniowej. Przestrzenna zmienność zjawisk atmosferycznych jest znacznie mniejsza niż zmienność pozostałych zjawisk przyrodniczych, czego następstwem są zazwyczaj małe skale prezen-tlących je map.

Podstawową publikacją kartograficzną w tej dziedzinie jest wydany w 1973 r. Atlas klimatyczny Polski. Na kilkuset mapach w skalach 1:3 000 000 i 1:6 000 000 oraz wykresach przedstawione są najważniejsze komponenty klimatu: opady atmosferyczne, pokrywa śnieżna, wilgotność i temperatura powietrza, parowanie, zachmurzenie, uslo-necznienie, ciśnienie atmosferyczne i wiatr. Większość map oparta jest na obserwacjach z okresu 1931-1960. Do atlasu dołączono część tabelaryczną z danymi pomiarowymi.

Duży dział klimatyczny (16 arkuszy) zawiera wymieniony już wcześniej Atlas hydrologiczny Polski. Na mapach w skalach 1:1 500 000 i 1:3 000 000 pokazano opady wilgotność i temperaturę powietrza, bilans radiacyjny i promieniowanie całkowite, czy li te zjawiska, które mają największy wpływ na obieg wody w przyrodzie. Jedna z map przedstawia regiony klimatyczne Polski.

Zagadnienia klimatyczne są również obszernie prezentowane w Narodowym atlasie Polski (1973-1978) i Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej (1993-1997). Poświęcono im także uzy atlasy regionalne: Atlas klimatyczny województwa lubelskiego (1975), Atlas klimatu województwa śląskiego (2000) i Atlas klimatu województwa wielkopolskiego (2004).

321