321

321

Rys. 8.12. Przykłady zapisu tolerancji kąta stożka według PN-84/M- 01144: a,b) zapis tolerancji kątowej, c) zapis tolerancji śednicowej

PN-77/M-02136, która ustala: „Wartości (liczbowe) tolerancji zaokrąglonych AT'_a zaleca się stosować przy podawaniu wartości (liczbowych) tolerancji kąta na rysunku - bezpośrednio przy wartości (liczbowej) kąta nominalnego”.

2.    Zamieszczenie w jednym zapisie dokładnych odchyłek granicznych [AT^ i zaokrąglonych wartości liczbowych (rys. 8.12b) jest sprzeczne z zasadami zapisu konstrukcji - zasadą jednoznaczności, niesprzeczności i zupełności zapisu.

3.    Tolerowanie kąta, wymiarowanego za pomocą zbieżności, odchyłkami granicznymi wyrażonymi w stopniach, minutach i sekundach (rys. 8.11c) utrudnia proces technologiczny (wytwarzanie i sprawdzanie).

Oprócz wymiarów tolerowanych w układzie wymiarów opisujących cechy konstrukcyjne występują również wymiary swobodne. Są to wymiary o drugorzędnym znaczeniu (ale niezbędne), które na rysunku nie mają odchyłek granicznych.

Pominięcie przy wymiarze swobodnym odchyłek granicznych nie oznacza wcale, że mogą one zawierać się w dowolnych granicach, ponieważ doprowadziłoby to do powstania wadliwego wytworu. Konstruktor decydując się na postawienie wymiaru swobodnego wie, że zostanie on wykonany z pewną przeciętną dokładnością, charakterystyczną dla danego zakładu lub branży. Dokładność ta będzie z pewnością mniejsza w wytwórni maszyn