345

Si0₂ + 2Na₂C0₃ — (Na₂0)₂ • Si0₂ +2C0₂.

wchodzących w skład lutowanych metali i lutów mogą być zasadowe (np. tlenki miedzi, cynku i żelaza) i kwasowe (np. tlenki krzemu). Do związania tlenków typu zasadowego konieczne jest wprowadzenie do topnika składników kwasowych i odwrotnie do związania tlenków kwasowych - składników zasadowych.

Najbardziej rozpowszechnionymi topnikami typu kwasowegoJ stosowanymi do lutowania twardego, są boraks i kwas borowy oraz ich Tnieszaniny. Boraks (Na₂B₄0₇ • 10H₂O) stosuje się do lutowania prawie wszystkich metali, których temperatura topnienia jest wyższa od 741°C, tj. od temperatury topnienia boraksu. W czasie ogrzewania boraks rozkłada się na metaboran sodowy (Na₂B₂0₄) i tlenek boru (B₂0₃), który - reagując z tlenkami metali - tworzy stosunkowo łatwo topliwe sole:

CuO + Na₂B₄0₇ = CuO • B₂0₃ + Na₂B₂0₄,

ZnO + Na₂B₄0₇ = ZnO • B₂0₃ + Na₂B₂0₄,

Fe₂0₃ + 3Na₂B₄0₇ = 2Fe203 • 3B₂0₃ + 3Na₂B₂0₄.

Należy podkreślić, że boraks nie tylko wiąże tlenki istniejące na powierzchniach łączonych metali, ale także polepsza zwilżanie lutem łączonych powierzchni.

[Kwas borowy (H₃B0₃) w normalnej temperaturze jest ciałem stałym, rozpuszczającym się w wodzie, alkoholu i olejach mineralnych. Przy podgrzewaniu do temperatury około 100°C przechodzi w tzw. kwas metaborowy, a w temperaturze 185°C rozkłada się na wodę i tlenek boru. Ten ostatni, podobnie jak w przypadku boraksu, reaguje z tlenkami metali

CuO + 2H₃B0₃ — CuO • B₂0₃ + 3H₂0.

Tlenek boru topi się w temperaturze około 377^5^ jednak szczególnie aktywne działanie wykazuje on w temperaturach powyżej 900op, a więc znacznie wyższych niż boraks.

Należy jednak podkreślić, że kwas borowy jest znacznie mniej aktywnym topnikiem niż boraks. W praktyce najczęściej stosuje się mieszaniny boraksu i kwasu borowego. Topniki te nie powodują korozji złącz, co jest ich bardzo ważną zaletą. Przy lutowaniu stopów zawierających tlenki kwaśne (np. tlenki krzemu w żeliwie) do topnika powinny być dodatkowo wprowadzon& związki sodu w postaci wodorotlenku sodu (NaOH) lub węglanu sodu (Na₂CQ₃). W tym przypadku zachodzi następująca reakcja

-^

Usunięcie resztek topników zawierających NaOH i Na₂C0₃ jest bezwzględnie konieczne, gdyż związki te wywołują intensywną korozję łączonych metali.

Przy lutowaniu stali stopowych i stopów żarowytrzymałych, zawierających tlenki chromu, tytanu, molibdenu, wolframu itp. metali, działanie topników zawierających

TT

TT

345