Gennep Obrzêdy przejœcia3

Gennep Obrzêdy przejœcia3



SpoÅ‚ecznoÅ›ciami. przekraczajÄ…cymi oranÅ‚ce spofoczeÅ„stw wyznawcy lol©m|. ż/tiu wchodzÄ…cy w skÅ‚ad różnych plemion australijskich stanowiÄ… odrÄ™bnÄ… grupÄ™ i traktujÄ… siÄ™ jak bracia, tak Jak księża katoliccy, niezależnie od togo. w Jakim kra* fu przyszÅ‚o im żyć. Przypadek kast Jest Już bardziej zÅ‚ożony, bowiem na kryterium pokrewieÅ„stwa nakÅ‚ada siÄ™ tu Jeszcze kryterium specjalizacji zawodowej. Nato* miast jeÅ›li chodzi o solidarność pici, to o We w naszych spoÅ‚eczeÅ„stwach Jest one, przynajmniej teoretycznie, zredukowana do minimum, o tyle w spoÅ‚eczeÅ„stwach; mniej cywilizowanych odgrywa Już rolÄ™ istotnÄ…, wynikajÄ…cÄ… z przyczyn ekonomicznych. politycznych, a nade wszystko magiczno-rellgijnych. Także rodzina jest tam traktowana Jako Jednostka zbudowana na znacznie szerszej Å‚ub znacz*. nie węższej podstawie niż w naszych spoÅ‚eczeÅ„stwach, za każdym razem Jednak fundament ów jest ÅšciÅ›le okreÅ›lony. Każde plemiÄ™ - niezależnie od tego, czy sta* nowi część wiÄ™kszej caÅ‚oÅ›ci politycznej aspirujÄ…cej do miana narodu - ma indy. wtduainy charakter, czego doskonaÅ‚ym przykÅ‚adem mogÄ… być greckie poÅ‚ia. Do wszystkich zaÅ› wyżej opisanych podziałów dokÅ‚ada siÄ™ Jeszcze Jeden, któremu w naszych spoÅ‚eczeÅ„stwach brakuje dokÅ‚adnego odpowiednika - podziaÅ‚ na pokolenia Å‚ub grupy wieku.

Å»ycie Jednostki niezależnie od typu spoÅ‚ecznoÅ›ci zasadza siÄ™ na sukcesywnym przechodzeniu z Jednej grupy wieku do drugiej, od jednego typu zajęć do drugiego, lam. gdzie ten podziaÅ‚ Jest wyraźny, przejÅ›ciu towarzyszÄ… spec jakie akty, którym w naszych spoÅ‚eczeÅ„stwach odpowiada na przykÅ‚ad tradycja terminowania u mistrza danego rzemiosÅ‚a. W spoÅ‚eczeÅ„stwach mniej cywilizowanych akty te wyrażajÄ… siÄ™ w ceremoniach, bowiem żaden akt nie jest tam wolny od aspektu duchowego. Każda zmiana w życiu Jednostki zawiera współoddziaÅ‚ywanie sfery profanum i stary sacrum, interakcje, które podlegajÄ… porzÄ…dkowaniu i kontroli, by spoÅ‚eczeÅ„stwo na tym nie ucierpiaÅ‚o. Sam fakt istnienia narzuca konieczność sukcesywnego przechodzenia z jednej spoÅ‚ecznoÅ›ci do drugiej, z Jednej sytuacji spoÅ‚ecznej do kolejnej w taki sposób, że życie jednostki staje siÄ™ seriÄ… etapów, których poczÄ…tek 1 koniec tworzÄ… zamkniÄ™tÄ… caÅ‚ość o niezmiennym . porzÄ…dku: narodziny, dojrzaÅ‚ość spoÅ‚eczna, małżeÅ„stwo, rodzicielstwo, awans klasowy, specjalizacja zawodowa, Å›mierć. Każdemu z tych etapów towarzyszÄ… ooromonlo. Ich cel Jest niezmienny: przeprowadzić JednostkÄ™ z jednego Å›ciÅ›le okreÅ›lonego stanu do drugiego - równie Å›ciÅ›le zdefiniowanego. A skoro oel jest ten sam. to i Å›rodki sÄ… bardzo podobne, jeÅ›li nie Identyczne. Jednostka zaÅ› radykalnie siÄ™ zmienia, ponieważ ma za sobÄ… szereg etapów I granic. StÄ…d leż ogólne podobieÅ„stwo ceremonii narodzin, ceremonii zwiÄ…zanych z dzieciÅ„stwem. ceremonii dojrzaÅ‚oÅ›ci spoÅ‚ecznej, zarÄ™czyn, zaÅ›lubin, ciąży, rodzlclel- 1 sÅ‚wa. wstÄ™powania do spoÅ‚ecznoÅ›ci religijnych czy w koÅ„cu pogrzebów. Co wiÄ™cej. ani spoÅ‚eczeÅ„stwo, ani jednostka nie żyjÄ… w oderwaniu od natury, od wszechÅ›wiata, który z kolei podlega odwiecznemu rytmowi, odciskajÄ…cemu siÄ™ piÄ™tnem na życiu ludzkim We wszechÅ›wiacie także istniejÄ… etapy i momenty przejÅ›cia, stadia posuwania siÄ™ naprzód i okresy przostoju. Tak wiÄ™c ludzkie ce-

RozdJUtf 1.

remonł© przejÅ›cia nieodÅ‚Ä…cznie sÄ… zwiÄ…zano z rytmem przebić konrolcznych z miosiÄ…cn no miesiÄ…c (na przykÅ‚ad ceremonie peÅ‚ni księżyca). 2 Jodń«| poty rr, ku do kolejnej (przesilenia wiosenne, zrównanie dnia z nocÄ…), z roku na rok (No wy Rok).

Wydaje ml siÄ™ wiÄ™c sensowne pogrupowanie tych ceremonii wedÅ‚ug okreÅ›lonego schematu, którego szczegółowe zdefiniowanie jest jednak przynajmniej na razie - niemożliwo. O ile bowiem badanie nad obrzÄ™dem! poczymty w ostatnich latach ogromne postÄ™py, o tyle daiecy wciąż jesteÅ›my od peÅ‚nej wie-dzy na temat ich źródeÅ‚ l mechanizmów, a z caÅ‚Ä… pewnoÅ›ciÄ… nie memy jej tyle, by móc dokonać jednoznacznej klasyfikacji. Na razie jedynym możliwym podziaÅ‚em jest podziaÅ‚ na dwie odrÄ™bne grupy rytuałów: (1) rytuaÅ‚y sympatyczne (Imltacyy ne)' oraz (2) rytuaÅ‚y przonodna.

RytuaÅ‚y sympatyczne to rytuaÅ‚y oparta na wierze we wzajemno oddziaÅ‚ywanie podobnego na podobne, przeciwnego na przeciwne, naczynia na zawartość, części na caÅ‚ość, wizerunku na przedmiot lub byt rzeczywisty, sÅ‚owa na czyn. WyodrÄ™bniÅ‚ je Edward Burnett Tytor*, a ich różnorodne formy zbada! przedstawiciele szkoÅ‚y animistycznej - Andrew Lang, Edward Ctodd, Edwin SkÅ‚ney Hart-

’ Celowo zachowaÅ‚em termin .sympatyczny*, mimo że James Georgo Frezer, Hann Hubert, Alfred Cort Haddon 1 Inni podzielili magiÄ™ sympatycznÄ… na owle podkatogorie -magiÄ™ przenoÅ›nÄ… I magiÄ™ homeopatycznÄ…. To z kolei zmusiÅ‚o leli do stworzenia osobne) kategonl - magli dynamistyczn^. Da&zÄ… konsekwencjÄ… tdoego podziaÅ‚u byÅ‚oby wzbog* cenie mag* homeopatyczna} o magiÄ™ alopatyanÄ… lub gianteropatycznÄ… rtd- pob. moje streszczenie pracy Frezera Loctum on 0* Earty HóSÅ›y oÅ‚ t» Kingsrtp (London I9t5| opublikowane w .Rewie de itKstohe des rekgtans* >906, v 53, a 396-401). Podobnie 82tuozna jest klasyfikacja Henriego Huberta I Marcela Maussa (zob. Zarys ogólni (eadÅ‚ Å„tagll, tÅ‚um. Marcin Król, w: Marcel Mouss, SocJOfogfa /antropologia, Warszawa 2001). Jej skutkiem jest stworzenieabstrakcyjnych i nieosobowych wyobrażeÅ„ podotoleftwwe. stycznoÅ›ci»przeciwieÅ„stwa |...|. SÄ… to ozy formy tego samego pojÄ™cia {...j* (ibid- s. 97). PojÄ™ciem tym jest pojÄ™cie ucnjm (Å›wiÄ™toÅ›ci), które .zawiera siÄ™ w pojÄ™ciu mew. Można powiedzieć, że Å›wiÄ™tość to gatunek, a mana to rodzaj, do którego gatunek ten należy* (lbld.,a. 136).

{W tym i w pozostaÅ‚ych przypisach btbÅ‚Å‚ografianych - tam. gdzie to byÅ‚o możliwe -uzupeÅ‚niono lub skorygowano (nie zaznaczajÄ…c Mqo) zawarte w nich opisy: podano ono-na (dotyczy to także tekstu zasadniczego) lub inicjaÅ‚y imion przywoÅ‚ywanych przez van Gonnepe autorów, dokÅ‚adne tytuÅ‚y artykułów, czasopism I książek, miejsca I daty publikacji oraz. Inne elementy opisu blbÅ‚logrnÅ‚lcznogo. PodtiawÄ… zmian byÅ‚o miÄ™dzy Innymi anglojÄ™zyczna wydanie ObrzÄ™dów prroiÅ›da. Wprowadzono taż (również bez zaznaczania) n&tiestone na egzemplarzu pierwszego wydania ObrzÄ™d** odrÄ™czne poprawki van Gen-nepe (pominiÄ™to te spoÅ›ród z nich, które byÅ‚y niejasno, trudne do rozszyfrowania Å‚ub ido-kowania). UjÄ™te w nawiasy kwadratowe objaÅ›nione w przypisach oraz nie sygnowane przypisy gwiazdkowe pochodzÄ… od tÅ‚umaczki - dop ml poi]

' Zob. Edward Burnett tytor. Cywfttacyn pierwotne, tłum, Zofia A. Kowarska, Warszawo 1866-1898,21

n


Klasyfikacja obrzędów


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gennep Obrz?dy przej?cia0 z jednej sytuacji społecznej do innej, ułatwiają owo przejście albo war
Gennep Obrz?dy przej?cia3 Om rytualna przechadzka po terytorium całej społeczności ogólnej, r^w j
Gennep Obrz?dy przej?cia0 6.Obrzędy inicjacji Dojrzałość fizyczna i dojrzałość społeczna. Obrzoza
Gennep Obrz?dy przej?cia4 tegraoji z resztą społeczeństwa (obrzędy zdjęcia żałoby). W niektórych
Gennep Obrz?dy przej?cia1 van GennepObrzędy przejściaSystematyczne studium ceremonii O bramie i p
Gennep Obrz?dy przej?cia2 i. Klasyfikacja obrzędów Rzeczywistość prolanum a rzeczywistość sacrum.
Gennep Obrz?dy przej?cia5 I liniLIUTEKht ooooo/l Najogólniej rzecz Piorąc. podstawą „bractw* magi
Gennep Obrz?dy przej?cia1 as rli ig&g s.ęff i-i § !•§ ■flllmmmm i i*lf
Gennep Obrz?dy przej?cia9 puny•doprowadzony do stanu nadwrażliwości. (2) zasypia l umiera: G0 sza
Gennep Obrz?dy przej?cia0 Te ostatnie odnajdujemy tak z o w obrzędach zmartwychwstania I reinkarn
Gennep Obrz?dy przej?cia1 10. Wnioski l tak oto doszliśmy do końca krótkiego przeglądu ceremonii,
Gennep Obrz?dy przej?cia2 gratteznte, wyżej wspomniane podobieństwa pojawią sio nieuchronnie, gdy
Gennep Obrz?dy przej?cia2 i. Klasyfikacja obrzedtiw Rzeczywistość profonum a rzeczywistość sacrum

więcej podobnych podstron