366 3

10 POtlW£WV

Wiązania pop rzec/nc w elastomerach spełniają role parnieci kształtu" a vv_łę usunięciu obciążenia materiał wraca do pierwotnego ks/iultu. Proces pro wad/., utworzenia wiązań poprzecznych jest nazywany wulkanizacją Do lego celu zwykle wykorzystywana siarka. Wulkanizację potiizopeenu pr/.cdst<i\v,₀,_l0 ^l!" rys. 10.9. Własności elastomeru zaletą w dutym stopniu od gęstości _W|-    ^

poprzecznych uzMlct.nionej od ilości dodanej siarki. Ze wzrostem ilo^j elastomery stają się twardsze, sztywniejsze i bardziej kruche Przy dużej _M., '^Jrl>l wiązań poprzecznych elastomery są tak samo twarde i kruche jak duropla_Mv ! siarki dodawanej w celu utworzenia wiązań poprzecznych wynosi zwykle od o '*⁴' 5%. chociaż czasami mo/.e dochodzić do 40%. Niektóre elastomery ^^d<’ w tabl 10.3.    ^X P°dan_(J|

TABLICA 10.3. Elastomery (£umy)

1 Nazwa, or/uczeme	1 *c	Skład	Typowe zastosowanie "
h	-72	[F^rtj	guma naturalna, ogumienie pojazdów, rękawice lckarvJc:C
—	1 -85	/ H H H H \ LU-U-) U H i	guma sztuczna, opony samochodowe
”	-50	/hci h h\ U <Vn	guma odporna na działanie oleju, uszczelki
I Kauczuk . 1 butadienowe- i 1 styrenowy. SBR	-50	H H H \ Jm ++łn	opony samochodowe, spody obuwia

10.6. Dodatki

W celu polepszenia własności użytkowych lub obniżenia kosztów' wytwarzania wprowadza się do polimerów różnego rodzaju dodatki. Zalicza się do nich nupelruocze, zmiękczać ze, stabilizatory, środki smarujące, środki zmniejszają* palność i środki barwiące.

opony-

Napełniacie _Są dodawane w celu zwiększenia wytrzymałość, polimerów przez Ograniczenie zdolności do przemieszczeń cząsteczek liniowych, /wicksz^jit °ⁿc rówmcz. stabilność wymiarową i obniżają kos/.t wytwarzania wyrobów. Napełniaćzami są względnie obojętne matenały. a mianowicie: krótko-^lókni^to celuloza, skrawki tkanin, krzemionka, mika. proszki metali i sadza. Około •t-jnej trzeciej typowej opony samochodowej zajmuje napełniać/, którym jest sadza, /większa ona wytrzymałość mechaniczną, sztywność, twardość i odporność cieplną

Zmiękczacze (plastyfikatory) są dodawane w celu obniżenia temperatury ^.jj/klenia. a przez to zwiększenia plastyczności polimeru w określonym przedziale l_Cniperat^ur- Często stosowanymi zmiękczaczami są polimery o cząsteczkach Itntowych z niezbyt dużą masą cząsteczkową. Są one szczególnie ważne w przypadku polichlorku winylu), gdyż. jego temperatura zeszklenia jest znacznie wyższa od lempcraiury otoczenia.

Stabilizatory' zapobiegają rozkładowi polimeru pod wpływem utleniania, liniowania nadfioletowego lub podwyższonej temperatury Polietylen zabez-. _?a się przed promieniowaniem nadfioletowym, dodając jako stabilizatora sadzy. Pohl chlorek winylu) zabezpiecza się przed promieniowaniem nadfioletowym podwyższoną temperaturą, dodając związki ołowiu lub organiczne sok metali. Działanie stabilizacyjne dodatków polega na chemicznym wiązaniu tlenu i produktów rozpadu polichlorku winylu).

Środki smarujące są dodawane w celu ułatwienia przetwórstwa polimerów. Ich zadaniem jest zmniejszenie lepkości polimeru podczas formowania i zmniejszenie przyczepności polimeru do gorących powierzchni maszyn przetwórczych. N_a,częściej stosowanymi środkami smarującymi są parafiny i woski.

Środki zmniejszające palność. Większość polimerów, ze względu na to. że >ąonc materiałami organicznymi, po zainicjowaniu palenia płonie aż do całkowitego spalenia Przez wprowadzenie do polimerów substancji wydzielających podczas spalania duże ilości niepalnych gazów odcinających dopływ tlenu do płonącego materiału, można wywołać efekt samogaśnięcia. Podstawowymi składnikami dodatków' zmniejszających palność są chlor. brom. fosfor lub antymon, natomiast dodatkami są między innymi chloroparafiny, czterobromobenzen lub pięciobromo-benzen.

Środki bawiące nadają polimerom żądane zabarwienie. Do tego celu są stosowane pigmenty lub barwniki. Pigmenty są nierozpuszczalnymi materiałami barwiącymi dodawanymi do polimeru w postaci proszku. Typowymi pigmentami są niektóre ceramiki krystaliczne, na przykład tlenek tytanu i tlenki żelaza, chociaż stosowane są również pigmenty organiczne. Barwniki są rozpuszczalnymi związkami organicznymi mogącymi powodować zabarwienie materiału z zachowaniem jego przezroczystości.

367