376 377

r Kartografa a systemy informacji geogaficzncj

Ryc. 111 Sprzężeń* bezy geonatycznei i Byt****! W oknie bezy geomatyczni (okno rae^wyróżnono obszar wo/eaódzh* mtwwctotgo na fi portztaku administracyjnego Pofski. W (Ma bazy afryOuKMoy w pcszczagókiychtokfnrmch (zwanych pobrni) są zawarte dano opiaoae odniesiono do obiektów wyoóęth ntonyęh w kolejnych wierszach. Każdemu obiektowi wytózmonemu w bazie geometryczne] odpowiada jeden wiersz bazy opisową (i odwrotna). Wskazanie obiektu może zatem odbywać s<ę w jednym lub drugim oknie. Zaznaczania obszaru województwa mazowieckiego w oknie mapy powoduje automatycznie wyróżnienie w tabak bazy atrybutowa/ wiersza, w którym są zawarte dane dotyczące lego województwa

opisowe wyróżnionych obiektów. Można jednak zauważyć wyraźną tendencję tworzenia jednej bazy danych, obejmującej zarówno dane przestrzenne, jak i opisowe. Przykład zwizualizowanych baz geometrycznej i atrybutowej przedstawiony jest na rycinie 12.2.

Źródła danych niezbędnych do budowy GIS i sposoby ich pozyskiwania zależą oczywiście od rodzaju tych danych. Jtone do budowy bazy geometrycznej pozyskiwane są najczęściej * z istniejących już map Rmieważ korzysta się zarówno z map analogowych (.papierowych*), 4 jak i numerycznych, czyli zapisanych w pamięci komputera, proces pozyskiwania danych _p z tych map przebiega różnie, ffąpy analogowe należy najpierw przetworzyć - przez V skanowanie - do postaci rastrowej, a następnie poddać wcktoryzacji, w wyniku której f wyodrębnia się obiekty punktowe, liniowe i powierzchniowe, zapisane w postaci szeregu £ współrzędnych określających ich położenie w określonym układzie Korzystanie z map ^J numerycznych jest prostsze; wymaga jedynie importu pliku, w którym_została zapisana ? ■ gomęayćżna postać mapy. I^negeometryczne pozyskiwane są również z obrazów satelitar-G nych, zdjęć lotniczych oraz pomiarów geodezyjnych wykonywanych metodami klasycznymi fi i w systemie GPS.

»    l dane.    *jutóznionuck

Danych atrybutowych dostarczają publikacje urzędów administracji pjństwowcyi samorządowej, Głównego U rzędu Statystycznego, pubhkauje branżowe, publikacje placówek nnukown-bndawczych ItpCoraż częściej wykorzystywanym źródłem danych stają się ' witryny internetowe.

Dane zawarte w bazie atrybutowej oraz powiązanie ich z obiektami o określonym położeniu ¹ S przestrzennym. np. budynkami, drogami, rzekami, jeziorami itp., umożliwiąją prowa-dzenię analiz przestrzennych. Realizowane jest to przez formułowanie odpowiednich M zapytali w języku ŚQC (Striu tured Query Languaye). Analizy mogą mieć charakter 2 prostego wyszukiwania obiektów o określonych atrybutach, np. budynków dwukondy- ' gnaęjowych, miast o liczbie ludności powyżej 100 000. województw o liczbie kobiet poniżej 1 000 000, lub złożonych badań przestrzennego rozmieszczenia i zależności określonych czynników.

Analiza przestrzennego rozmieszczenia obiektów (szeroko pojętych, tj. przedmiotów materialnych i niematerialnych oraz zjawisk), ich cech oraz wzajemnych relacji jest podstawową funkcją każdego systemu informacji geograficznej. Niezbędnym atrybutem każdego systemu, o którym mowa, jest możliwość wizualizacji danych przestrzennych.

Najbardziej dogodną formą wizualizacji danych przestrzennych jest forma kartograficzna. Wizualizacja dotyczy zarówno bazy geometrycznej, jak i map tematycznych stanowiących formę graficzną wyników analiz przestrzennych prowadzonych z wykorzystaniem systemu.

Programy komputerowe opracowane w celu tworzenia i użytkowania systemów informacji geograficznej powinny zawierać moduł edytora graficznego, zwany platformą graficzną systemu. Duża część firm, opracowując programy GIS. korzysta z bardzo rozwiniętych uniwersalnych edytorów graficznych, jak MtcroSlatton czy AutoCutf. Wielu autorów programów GIS operuje własnymi edytorami, ale o własnościach zbliżonych do wymienionych wyżej programów. Wizualizacja w formie kartograficznej wymaga określenia podstaw matematycznych prezentowanych map.

Podstawowym^układem współrzędnych, którym operuje się przy opracpwaimrsystcmu informacji geograficznej, jest układ współrzędnych geograficznych. Do wizualizacji bazy geometrycznej oraz map tematycznych niezbędne jest określenie odwzorowania kartograficznego. Programy GIS powinny więc zawierać moduł umożliwiający przeliczenie współrzędnych geograficznych na współrzędne prostokątne płaskie za pomocą funkcji od wzorowa wczych właściwych dla odwzorowania wybranego przez operatora systemu. Programy GIS zawierają na ogół dostatecznie liczny zbiór odwzorowań, umożliwiający wybór optymalnego odwzorowania.

Znaczenie systemów informacji geograficznej we współczesnej kartografii jest coraz większe. Ppprawnie zbudowany GIS zawiera wszystkie elementy niezbędne do opracowania mapy, można go zatem wykorzystać w procesie pozyskiwania i przetwarzania danych źródłowych. konstrukcji podstaw matematycznych mapy i opracowania jej ostatecznej formy.

377