387 2

Bogdan Rączkowski - BHP w praktyce Rozdzfat 12

na zasadzie ryzyka (wyrok SN z dnia 19 grudnia 1986 r. - sygn. akt III PAN 44/886).

Dlatego nie przerywa związku przyczynowego z pracą wypadek, jakiemu uległ pracownik korzystający z urządzeń sanitarnohigienicznych, będących do dyspozycji pracownika w czasie pracy, czy wypadek, który nastąpił wskutek nieprzestrzegania przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub wskutek nietrzeźwości pracownika (chociaż w takim przypadku może on nie otrzymać świadczeń przewidzianych w ustawie).

Zgodnie z dotychczasową wykładnią przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego, nie może być kwalifikowany jako wypadek przy pracy:

•    samobójstwo pracownika w zakładzie (jeśli fakt samobójstwa nie ulega wątpliwości),

•    wypadek, jaki zdarzył się pracownikowi w czasie przebywania w godzinach pracy poza zakładem w celu nabycia artykułów żywnościowych,

“ wypadek w wyniku bójki na tle osobistym.

Są to oczywiście tylko niektóre przykłady, niewyczerpujące wszystkich możliwości. Generalnie jednak funkcjonuje zasada, że załatwianie spraw prywatnych nie ma prawnego ani społecznego uzasadnienia, aby wypadki zdarzające się w tym czasie obejmować ochroną prawną z tytułu wypadków przy pracy. To samo dotyczy wypadków, które powstały przy wykonywaniu czynności kolidujących z prawem i niezwiązanych z wykonywaniem obowiązków wynikających ze stosunku pracy (np. podczas kradzieży mienia zakładowego).

Wypadki traktowane na równi z wypadkami przy pracy

Niektóre wypadki są traktowane na równi z wypadkami przy pracy, chociaż ich związek z pracą jest dalszy, a niekiedy tylko pochodny. Traktowanie tych wypadków na równi z wypadkami przy pracy wynika przede wszystkim ze społecznego podejścia ustawodawcy. Należy pamiętać, że w tym przypadku związek wypadku z pracą może zachodzić wtedy, gdy dotyczy osób będących pracownikami zakładu.

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

•    w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż dla wypadku przy pracy, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

•    podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

•    przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Poniżej podano wybrane orzeczenia Sądu Najwyższego, do wykorzystania przez zespoły powypadkowe, które mogą być pomocne przy kwalifikacji zdarzenia jako wypadku przy pracy.

Nagłość zdarzenia

o „Doznanie obrażeń w wyniku upadku i uderzenia o twarde przedmioty w miejscu pracy jest typowym przykładem nagłego zdarzenia, o którym mówi art. 6 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r.”.

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1977 r. III PEN 50/776) o „Wręczenie pracownikowi pisma zawierającego oświadczenie zakładu pracy o wypowiedzeniu umowy o pracę nie stanowi nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną w rozumowaniu art. 6 ustawy wypadkowej”.

(uchwala SN z dnia 6 maja 1976 r. III PZP 2/776)

Przyczyna zewnętrzna

o „Jeżeli przyczyna zewnętrzna wypadku występuje w zbiegu z przyczyną wewnętrzną, to dla uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy wystarczy, jeżeli zostanie wykluczone, że bez tego czynnika zewnętrznego nie doszłoby do skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu”.

(wyrok SN z dnia 4 maja 1984 r. IIPRN 6/884) o „Przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r. może być nawet niefortunny odruch pracownika - jego nieskoordynowane poruszenie się powodujące potknięcie się i upadek na gładkiej powierzchni”.

(wyrok SN z dnia 16 czerwca 1980 r. III PRN 33/880) o „Przyczynę zewnętrzną mogłoby stanowić zatrudnienie w godzinach nadliczbowych, gdyby okazało się na podstawie opinii biegłego - lekarza, że rodzaj czy warunki pracy wpłynęły na zaostrzenie objawów schorzenia samoistnego (wady serca) doprowadzając do omdlenia i upadku na kamienną podłogę, powodującego obrażenia głowy i zagrażającego życiu”.

(wyrok SN z dnia 24 czerwca 1977 r. III PRN 18/777)

o „Zawał mięśnia sercowego może być uznany za wypadek przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej, jeżeli nastąpił w czasie wykonywania pracy w normalnych warunkach przez pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym na skutek przyczyny zewnętrznej lub wystąpienia dodatkowych zdarzeń, które w konkretnych okolicznościach mogą być uznane za współsprawcze przyczyny zewnętrzne”.

(wyrok SN z dnia 25 października 1994 r. II URN 38/94) o „Podniesienie przez pracownika w czasie pracy znacznego ciężaru, które doprowadziło do nagłego uszkodzenia organizmu w takim stopniu, że stał się on niezdolnym do wykonywania dotychczasowej pracy, ma charakter wypadku przy pracy, choćby nawet pracownik przed wypadkiem dotknięty był scho-

771