478

Mniszek pospolity 469

40. Mniszek pospolity (M. lekarski) — Taraxacum officinale Web. Syn. Taraxacum vulgare Schrk., Leontodon taraxacum L.

(Inne nazwy: dmuchawiec, męska stałość, mlecz, mleczaj)

Rodzina: Złocone — Compositae

Jest to bardzo pospolita bylina, występująca w ogrodach i na polach jako uporczywy chwast, poza tym na łąkach, pastwiskach, miedzach, na przychaciach, brzegach lasów. Ma charakterystyczną przyziemną różyczkę liści bezogonkowych, z której wyrasta naga łodyga (głąbik), zakończona dużym koszyczkiem, złożonym z drobnych żółtych kwiatów (rys. 129). Jest to jedna z pierwszych roślin wiosennych; kwitnie od maja do jesieni, lecz najintensywniej w maju i czerwcu. Po przekwitnieniu daje nasiona (owoce) z puchem unoszone przez wiatr. Przy złamaniu łodygi, liścia lub korzenia wypływa biały sok mleczny.

Surowiec. Surowcem są ususzone korzenie mniszka —

UL

MU i

Rys. 129. Mniszek pospolity (M. lekarski) (Tara-xacum officinale):

A — cała roślina; a — korzeń; b — liść rozetowy; c — głąbik; d — koszyczek kwiatowy; e — koszyczek przekwitły; / — część owocostanu; g — owoc z puchem

Rx Taraxaci FP III. Korzeń jest dość długi, często skręcony o powierzchni szarobrązowej, nierównej i podłużnie bruzdowanej. Przełom gładki, jasny, z widocznymi niekiedy jakby pier-ścieniowatymi słojami. Surowiec ma smak gorzki, trochę słodkawy, zapach bardzo słaby.

Zawiera jako ciała czynne: gorycz taraksacynę, substancję woskową — taraksacerynę, cukry — lewulinę i inulinę, których duże ilości występują w surowcu zebranym na jesieni, poza tym śluzy i gumy.

Surowiec nie może być sczerniały (zwracać uwagę na przełom). Nie może zawierać łodyg i liści. Wilgotność — najwyżej 13%. Zapotrzebowanie duże.