4 2

90 Funkcjonowanie wsptfwsnej tjospodarfc rynkowej

Ostateczny podział DN stanowi część przeznaczoną na konsumpcję i część przeznaczoną na akumulację. Ta pierwsza obejmuje konsumpcję indywidualną dóbr i usług wszystkich zatrudnionych i właścicieli przedsiębiorstw oraz konsump-cję zbiorową występującą w administracji państwowej, sektorze obronnym i im stytticjach publicznych świadczących usługi nieodpłatne.

Akumulacja jest przeznaczona na:

•    inwestycje powiększające zdolność wytwórczą gospodarki oraz w sferze usług

nieprodukcyjnych,

•    przyrost środków obrotowych, zapasów i rezerw w gospodarce.

•    obsługę ujemnego bilansu płatniczego.

Dzięki akumulacji i kierowaniu części DN na reprodukcję rozszerzoną oraz zmiany w stosunkach społecznych dokonuje się rozwój społeczno-gospodarczy. Różnice występujące w poszczególnych krajach w podziale PKlł na część skumulowaną i część konsumowaną obrazują dane zawarte w tablicy 4.2. Zależność między tym rozwojem a udziałem akumulacji w DN wyjaśnia proces reprodukcji społecznej.

Reprodukcja społeczna oznacza proces odtwarzania produkcji i stosunków społecznych odbywający się w każdej gospodarce narodowej. Reprodukcja dotyczy trwałych i obrotowych środków produkcji w celu zastąpienia zużytych ich wielkości oraz środków konsumpcyjnych służących odtworzeniu zużytej siły roboczej i zapewnieniu konsumpcji właścicieli czynników produkcji. Stosunki społeczne, obejmujące stałe związki i relacje zachodzące między ludźmi, w których dokonuje się proces produkcji, są również odtwarzane. Występują trzy rodzaje reprodukcji społecznej, rozpatrywanej ze względu na zdolność gospodajkj do akumulacji, tj. prosta, rozszerzona i zwężona.

t

Jeśli rozmiary produkcji w następujących po sobie latach są niezmienne, występuje wówczas stagnacją oznaczająca brak jej rozwoju. Jest to cecha charakterystyczna reprodukcji prostej, w której nie występuje akumulacja. Oznacza to proces produkcji, w którym stały charakter ma odnowa czynników' produkcji w aspektach ilościowym i jakościowym, w strukturze produkcji oraz w poziomach techniki i technologii.

Reprodukcja rozszerzona stanowi proces zapewniający pełną odnowę produkcji oraz zwiększanie ilości i jakości czynników produkcji w kolejnych latach. Charakteryzuje ją akumulacja dodatnia. Wówczas gospodarka rozwija sie dynamicznie, a jej struktura się umwocześnia.

Czasami występuje reprodukcja zwężona, oznaczająca proces niepełnego odnowienia zużytych czynników produkcji. Gospodarka znajduje się wówczas w regresie, co oznacza zmniejszanie czynników produkcji i wielkości produkcji w czasie. Ma to miejsce w okresie wojny, klęsk żywiołowych, blokad gospodarki i kryzysu nadprodukcji. Teoretycznie można tu rozważać koncepcje celowego zmniejszania produkcji krajowej w przypadku, gdy jest ona przestarzała.

TA81ICA 4.2

PK8 według sity nabywczej l jego poddał w wybranych krajach

ISHHHHI
Australia	32.5	73,V	26,3	25.9
Austria	32.5	74.1	20.8	20,5
Belgia	31,3	76.3	21,4	19.9
CMojr	M	33.0	44.2	43,8
Danii	32.1	74.3	20,8	20.7
Fintindiu	30.6	73.9	20.1	18,8
Francja	29,6	Kfl.R	20,2	19.7
Hiszpania	25,9	75.5	29,7	29.4
Indie	3.1	72,2	27,3	26.0
Irlandia	36.3	60.3	27.1	27.0
Japonia	29,6	75,4	23.2	23.2
Kanada	31,8	74,8	21.2	20.5
łatwa	12,9	82,0	25.0	22.3
LukseiiJborg	60,2	56.3	2J.4	20,3
ŁtfWB	lt.4	81,7	32,6	•9.9
Holandia	33,0	72.6	19.2	19.5
Niemcy	28.6	77.8	17.2	17,1
Norwegi;'	•10,6	62,1	20.6	18.7
Polska	12,4	81,1	IV	18,2
Słowacja	J3,H	76.0	26.4	26.0
Sluwcnia	20.6	75,0	25.5	24,8
USA	39.7	85,8	20.1	19.9
Sżwajcariu	34.7	72,8	20,7	21,3
Szwecja	M.t	75,2	17.1	17.0
Wjęlka Brytania	30.4	86,5	17,1	16.S
Wtocky	tri rvj	79.1	20.9	20,6
Czechy	J8.6	71,5	26.4	26.4
Węgry	15.9	78.5	23,7	23,2

ŹfJillo: Jak w tsMicy 4.1, >. 86J i Sf>2.

W krajach ekonomicznie rozwiniętych pReważa reprodukcja rozszerzona. Przejściowo mogą wystąpić pozusrafe jej rodzaje. Prawidłowy proces reprodukcji społecznej charakteryzuje równowaga między rozmiarem i strukturą globalnej produkcji towarów w gospodarce a globalnym popytem.