502

Rozchodnik ostry —Róża. dzika 493

pach ma slaby, ale przy roztarciu suchego ziela drażniący, powodujący kichanie i kaszel. Sok świeżego ziela jest piekący, drażniący; wystrzegać się należy dotykania oczu podczas zbioru ziela.

Surowiec. Ziele rozchodnika ostrego -r- Hba Sedi acris. Są to ususzone pędy zebrane w czasie kwitnienia, barwy jasno-zielono-żółtej. Surowiec powinien być dobrze ususzony. Nie może być spleśniały lub sczerniały ani zawierać piasku. Zawiera ciała czynne: alkaloid semadynę, rutynę, gorycze, gumy i żywice. Zbierać tylko na specjalne zamówienie.

Zastosowanie. Rozchodnik stosowany jest w lecznictwie jako lek wymiotny oraz przy katarze kiszek i biegunce.

Zbiór. Ziele zbiera się ścinając je tuż przy ziemi w okresie początkowego i pełnego kwitnienia, a więc najczęściej w czerwcu. Należy je od razu oczyścić z obcych domieszek, gdyż po ususzeniu łatwo się rozkrusza. Ususzenie tego surowca jest trudne, gdyż w temperaturze nie podwyższonej bardzo długo wegetuje, czerpiąc pokarmy z grubych liści, przekwita, w końcu liście osypują się i roślina zasycha. Daje więc surowiec bez kwiatów i liści, w kolorze wyblakłym. Należy go suszyć szybko, wyłącznie w temperaturze podwyższonej 35—40°. Nie można stosować wysokiej temperatury, aby nie spowodować rozpadu ciał czynnych. Surowiec po ususzeniu powinien mieć barwę jasną, zielonożółtą. Z 8 kg świeżego ziela otrzymujemy około 1 kg suszu. Opakowanie daje się półszczelne. Przechowuje się w dziale surowców obojętnych.

59. Róża dzika —• Rosa canina L.

(Inne nazwy: szypszyna, róża pospolita, róża głogowa, róża cierniowa, niewłaściwa nazwa — głóg polny)

Rodzina: Różowate — Rosaceae

Róża dzika jest kolczastym krzewem rosnącym pospolicie po przydro-żach, miedzach, brzegach lasów, w zaroślach, parkach itp. stanowiskach. Niekiedy używa sią jej na żywopłoty lub obsadza się skarpy. Zaleca się nie niszczyć dzikiej róży, lecz przeciwnie, wysadzać ją pasami na nie-uprawnych skrawkach pól, zwiększać naturalne jej stanowiska, utrzymując w ten sposób cenną roślinę leczniczą i przemysłową. W Polsce mamy szereg (około 20) gatunków dzikich róż różniących się pewnymi szczegółami morfologicznymi. Do celów leczniczych i przemysłowych zbiera się owoce z tych gatunków, które mają oWoce duże, czerwone, błyszczące i raczej podłużne, wrzecionowate. Róża dzika ma liście podobne do liści róży szlachetnej, kwiaty różowe, pojedyncze, o przyjemnym zapachu. Owoce zawierają wewnątrz włoski jedwabiste i drobne, zadzierżyste owocki, pospolicie a fałszywie zwane nasionami.