page0944

936

Stacyje — Stadion

dla modlitwy. Droga krzyżowa ma czternaście stacyj, przy których odbywa się rozpamiętywanie męki Pańskiej. Stacyje te są: I, Jezus Chrystusa na śmierć okrutną skazany. II, Jezus bierze krzyż na zbite ramiona swoje. III, Jezus omdlały pierwszy raz upada pód krzyżem. IV, Jezus spotyka się z Najświętszą Panną Maryją Matką swoją. V, Jezusowi krzyż ciężki pomaga nieść Szymon Cyrenejczyk. VI, Jezusowi twarz skrwawioną i oplwaną ociera święta Weronika. VII, Jezus drugi raz upada pod krzyżem. VIII, Jezu!s naucza płaczące nad nim niewiasty. IX, Jezus trzeci raz upada pod krzyżem. X, Jezus z szat obnażony, octem z mirrą i żółcią napojony. XI, Jezus okrutnie do krzyża przybity. XII, Jezus umiera na krzyżu. XIII, Jezus z krzyża zdjęty, złożony na łonie Najświętszej Panny Maryi i Matki swojej. XIV, Jezus do grobu złożony. W takim porządku ułożył stacyje błogosławiony Leonard de Port-Maurice, gdy około 1740 roku zaprowadził w Azymie Drogę Krzyżową. Kon-gregacyja odpustów pod dniem 3 Kwietnia 1731 r., dozwala wiernym trzymać się zaprowadzonego zwyczaju odmawiania przy każdej ze czternastu stacyj słów: Adoremus Te, Christ e, „Kłaniamy się ci, Panie Jezu Chryste i błogosławimy tobie.” Ojcze nasz, Zdrowaś Maryja, z wersetem Miserere nostri_y „Zmiłuj się nad nami; w niektórych dyecezyjach dodają: Fidelium animae, „A dusze wiernych;” ale to nie jest zwyczajem stałym. Nawiedzać groby 'w Wielkim Tygodniu, po różnych kościołach, nazywa się odbywać stacyje. Do pobożnego odbywania stacyj, przy rozmyślaniu męki Pańskiej, przywiązane są odpusty.    L. R.

Stade, miasto w Hannowerskiem, nad rzeką Schwinge, o^J/₄ mili od Elby, ma 6,800 mieszkańców, jest siedliskiem władz prowincyjonalnych (Landdro-Stei) i rządu apellacyjnego, konsystorza i superyntendentury generalnej, ma gi-mnazyjum i seroinaryjum nauczycielskie, szpital, więzienie i t. p. Handel mieszkańców na Elbie bardzo ożywiony. Stade jest silnie ufortyfikowane; zburzone roku 1786, na nowo obwarowane zostało roku 1814, wszakże w wojnie roku 1866 Prussakom nie stawiło oporu i poddało się bez wystrzału.

0    zniesienie tak zwanego cla Elbiańskiego (Stader Elbzoll) już od r. 1967

ciągłe prowadzono spory; układy w tej mierze dopiero roku 1863 przyszły do skutku.    F. II. L.

St£del (Jan Fryderyk), znakomity znawca sztuk pięknych, ur. 1797 roku w Frankfurcie nad Menem, zm. tamże 1816 r., wszystkie swoje zbiory artystyczne, świetną mianowicie galeryję obrazów' i cały swój majątek, blisko półtora milijona guldenów, zapisał swojemu miastu rodzinnemu celem założenia Muzeum publicznego, jako też dla kształcenia i zachęty artystów. Gmach na to Muzeum ukończono r. 1833 i zakład ten, znany pod nazwą: Stadeł’ sches Kunstinstitut, zaliczyć można do najbardziej .dokładnych i pouczających pod względem zwłaszcza sztuki średniowiecznej    F. H. L.

Stadhouder (wyraz hollenderski, wymawia się Stadhauder), rządzca kraju, namiestnik, tytuł nadawany najprzód gubernatorom Niderlandów, w epoce panowania książąt burgundzkich i królów hiszpańskich. W czasie powstania tego kraju za Filipa II, każda prowincyja miała swego statudera, zwierzchnią zaś nad nimi władzę miał statuder Hollandyi i takim był Wilhelm ks. Ora-nii. Po oderwaniu się Niderlandów, statuder zachował władzę wykonawczą

1    dowództwo wojsk, władza zaś prawodawcza pozostała przy stanach generalnych.

StadiOB (Jan Filip Karol Józef, hrabia), austryjacki mąż stanu, urod. dnia 18 Stycznia 1763. Wykształciwszy się w Gotyndze w naukach dyplomatycznych, gdy w roku 1788 wybuchła wojna turecka i rossyjsko-szwedzka, był