57 [1600x1200]

B Gatunek i zależności wewnątrzgatunkowe

W grach zespołowych zawodnicy z jednej drużyny współpracują, by pokonać przeciwników. W konkurencjach indywidualnych uczestnicy rywalizują ze sobą. Podobnie jest w przyrodzie - niektóre organizmy, należące do jednego gatunku, żyją w grupach i wspólnie walczą o przetrwanie, podczas gdy inne czynią to samotnie.

Do tego samego gatunku należą osobniki, które mają podobny wygląd, zajmują tę samą niszę ekologiczną, mogą się krzyżować i wydawać płodne potomstwo.

■ Zasięg geograficzny

Obszar na Ziemi, który zamieszkuje określony gatunek, to jego zasięg geograficzny. Niektóre organizmy mają ogromne zasięgi, należy do nich trzcina pospolita. Część gatunków, między innymi szczur wędrowny, powiększyła swój pierwotny zasięg dzięki człowiekowi. Natomiast gatunki, których zasięgi geograficzne są bardzo małe, a zakres wymagań siedliskowych wąski, nazywamy rzadkimi. Zaliczamy do nich endemity, czyli organizmy unikatowe, występujące tylko w jednym, określonym miejscu na Ziemi. Wiele gatunków endemicznych zamieszkuje wyspy, których izolacja sprawiła, że organizmy te nie rozprzestrzeniły się na inne tereny. Endemitami są między innymi kangury i koale, żyjące w Australii, oraz ptaki kiwi, zamieszkujące wyłącznie Nową Zelandię. Najwięcej rodzimych gatunków endemicznych występuje na obszarach górskich. Należą do nich rośliny, takie jak skalnica tatrzańska, urdzik karpacki, pszonak pieniński oraz mniszek pieniński.

O możliwości występowania gatunku w określonym środowisku decyduje między innymi zakres tolerancji, czyli zakres zmienności warunków środowiska, w których organizm może żyć. Rozwój organizmów ogranicza zawsze ten czynnik, którego w środowisku jest najmniej - jest to czynnik ograniczający. Na przykład na suchych terenach zwierzęta mogą znaleźć odpowiednią ilość pożywienia oraz kryjówki, ale niewielką ilość wody. Dostęp do niej jest więc czynnikiem ograniczającym.

Wyspy Galapagos zamieszkują roślinożerne żółwie sio-niowe. Endemity te są największymi żółwiami lądowymi. Mogą ważyć nawet ponad 200 kg.

Na wilgotnych obrzeżach piargów oraz w szczelinach i na pólkach skalnych występuje skalnica tatrzańska. Roślina to jest endemitem zachodniokarpackim.

57