13 (2)

2.3. Renesans MSP - ostatnie ćwierćwiecze XX stulecia 57

rynku mniejszych (zależnych lub niezależnych) podmiotów gospodarczych. Wspomniane działania dużych firm stały się możliwe dopiero wtedy, gdy pojawiły się techniczne i technologiczne warunki ich realizacji⁴⁹.

Istotnym motywem redukcji miejsc pracy w dużych przedsiębiorstwach były wysokie koszty pracy. W MSP stopień ochrony interesów pracowniczych przez związki zawodowe i przepisy prawa był i jest znacznie niższy.

Malejące zatrudnienie w sektorze DP oznaczało utratę pracy dla wielu osób i zagrożenie bezrobociem dla jeszcze większej liczby. Rosła rola czynnika wymuszającego (push factor) rozpoczęcie działalności na własną rękę⁵⁰. Co prawda, tego typu podmioty charakteryzują się dużą umieralnością i niską stopą przetrwania, jednak obiektywnie rzecz biorąc zwiększają populację przedsiębiorstw (w grupie mikro)⁵¹.

W kierunku sprzyjającym MSP oddziałują nie tylko ICT. Również inne, bardzo nowoczesne, „przyszłościowe” technologie wywierają podobny wpływ, choć o mniejszym zasięgu. W dziedzinie biotechnologii funkcjonuje wiele małych podmiotów. Tak jak w przypadku ICT, są one zarówno biorcami (użytkownikami), jak i kreatorami nowych rozwiązań.

Zmiany charakteru postępu technicznego, w kierunku korzystnym dla MSP, są trudne do wyjaśnienia. D. Storey próbował je wytłumaczyć opierając się na koncepcji długich cykli Kondratiewa⁵². Sugerował, że nowy cykl tego typu, którego początek można datować na lata dziewięćdziesiąte XX wieku, będzie charakteryzował się w pierwszej fazie nowymi technologiami i nowymi rodzajami działalności rozwijanymi i wykorzystywanymi przez MSP. Znaczenie całego sektora małych firm wzrośnie. Potem, w miarę upływu czasu, część MSP rozwinie się i stanie się dużymi przedsiębiorstwami. Inna część małych podmiotów dysponujących nowymi technologiami zostanie przejęta przez firmy duże. Te ostatnie zaczną ponownie odzyskiwać kontrolę nad całą gospodarką. A zatem, zdaniem D. Storeya, odrodzenie sektora MSP jest (przynajmniej jeśli chodzi o zakres determinowany postępem technicznym) zjawiskiem przejściowym.

Nie wdając się w rozważania na temat natury i determinant postępu technicznego, trzeba jednak zwrócić uwagę, że jest on częściowo procesem spontanicznym, częściowo zaś świadomym i planowanym. Przeznaczenie ogromnych środków na cele badawczo-rozwojowe (B + R) wymaga starannego rozeznania potrzeb i selekcji kierunków poszukiwania rozwiązań innowacyjnych. Wyzwaniem, przed jakim stanęły gospodarki krajów wysoko rozwiniętych, była zmiana trendu rozwojowego popytu - od masowego, homogenicznego do coraz bardziej zróżnicowanego (heterogenicznego). Bogacące się społeczeństwa odchodziły od konsumpcji standardowych towarów, ludzie szukali czegoś, co odróżni ich od innych.

I znowu, jak w okresie marginalizacji, obie strony rynku zaczęły oddziaływać w jednym, choć teraz odmiennym od wcześniejszego, kierunku.

” Dobrym przykładem jest przekazywanie (na różnych zasadach) przez DP mniejszym podmiotom, często bardzo przestrzennie od nich odległym, usług w zakresie księgowości, rozliczeń, projektowania. Wiele takich ośrodków pracujących dla multinarodowych korporacji powstaje w Indiach.

⁵⁰    Patrz rozdz. 3, 4 i 5.

⁵¹    Patrz m.in. D. Storey [1994]; State... [1998]: D. Brooksbank [2000].

⁵²    D. Storey [1994] ss. 35-37.