1
9 (3)

2.3. Renesans MSP - ostatnie ćwierćwiecze XX stulecia 53

2.3.1. Determinanty odrodzenia sektora MSP - próba modelu

Próba kompleksowego („modelowego”) ujęcia tych determinant przedstawiona jest na rysunku 2.2. Jest ono nieco inne niż spotykane w literaturze³⁷. Czynniki są w zasadzie te same, ale zostały poklasyfikowane w odmienny sposób. Szarym kolorem zaznaczono wielkie procesy, których znaczenie było największe: postęp techniczny, długofalowy rozwój gospodarczy, i bieżące, aktualne kłopoty ekonomiczne (stagflacja).

Tak jak to było w przypadku procesu marginalizacji sektora MSP w poprzednim okresie, kluczowe znaczenie miał, zdaniem autora, postęp techniczny. Nie tyle jego przyspieszone tempo, ile zmiana charakteru i głównych kierunków. Nie pomniejszając znaczenia innych, wydaje się, że wiodącą rolę odegrał w tym zakresie rozwój technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych. Zmieniły one sposób prowadzenia interesów we wszystkich niemal rodzajach działalności. Jednocześnie stały się właściwie pierwszymi rewolucyjnymi innowacjami, których zastosowanie nie wymagało wielkiej koncentracji produkcji i kapitału. Były zatem dostępne zarówno dla dużych, jak i dla małych firm.

Wynikiem długofalowego rozwoju gospodarczego był istotny wzrost zamożności społeczeństw (pominięto tu kwestie rozpiętości dochodów i bogactwa). To zaś spowodowało wzrost globalnego popytu, a przede wszystkim zmianę jego struktury - stał się on, znacznie bardziej niż kiedykolwiek przedtem, heterogeniczny.

Brak akcentu na pozytywne dla MSP skutki rozwoju sektora usług nie wynika z niedoceniania znaczenia tego czynnika. Wzrost roli tego sektora stwarza większe szanse dla MSP nie dlatego, że są one sprawniejsze od dużych firm. Po prostu minimalna skala efektywności jest w nim mniejsza niż w przemyśle. Natomiast wyróżnione czynniki przyczyniły się do renesansu MSP, stwarzając przewagi konkurencyjne (lub szanse na ich uzyskanie) wobec DP albo przynajmniej zmniejszając luki pomiędzy przedsiębiorstwami różnych wielkości.

Czynnikiem, który odegrał szczególną rolę w odbiciu się sektora MSP „od dna”, była generalnie zła sytuacja makroekonomiczna w wielu krajach w połowie lat siedemdziesiątych. Wystąpienie stagflacji zaskoczyło polityków i ekonomistów--teoretyków. Konieczność dokonania głębokich zmian w polityce gospodarczej była najważniejszym skutkiem tej sytuacji. Polityka popytowa (demand side) wywoływała pozytywne efekty, przede wszystkim, w sektorze DP. Jej zmiana w kierunku podażowym (supply side) sprzyjała bardziej niż poprzednia mniejszym podmiotom, ponieważ wzmacniała motywację do większego angażowania rozproszonych czynników produkcji do aktywnej działalności gospodarczej, działała w kierunku stymulacji przedsiębiorczości.

Pozostałe czynniki uwzględnione na rysunku 2.2 miały mniejszy wpływ, bądź też był on wtórny (teoria) lub niejednoznaczny (globalizacja, inne niż ICT technologie).

Istnieje też wiele współzależności między czynnikami przedstawionymi na tym schemacie. Ich pokazanie zagmatwałoby jednak obraz całości. Stąd prezentacja tylko powiązań jednokierunkowych.

³⁷ Por. np. G. Loveman, W. Sengcnberger [1990]; D. Storey [1994]; B. Piasecki [1997]; State... [1998]; B. Carlsson [1998],