17 (2)

2.3. Renesans MSP - ostatnie ćwierćwiecze XX stulecia 61

wcześniej, usługi są sektorem, w którym duża pracochłonność sprawia, że korzyści skali nie występują bądź odgrywają mniejszą rolę niż w produkcji. Stąd w usługach MSP odgrywają znacznie większą rolę niż w działalności produkcyjnej⁷³. Jak słusznie zauważa B. Piasecki, różnice w tempie wzrostu poszczególnych gałęzi (na korzyść gałęzi usługowych) wpływają, niejako automatycznie, na spadek przeciętnej wielkości firm⁷⁴. Nie ma to, w istocie rzeczy, nic wspólnego z „renesansem” sektora MSP, ponieważ w usługach małe firmy nie były poprzednio spychane na margines przez firmy duże (z wyjątkiem niektórych rodzajów usług - np. ubezpieczeń, gdzie od dawna dominują duże przedsiębiorstwa).

C. Stagflacja

Zaskakujące nałożenie się w czasie na siebie silnej inflacji i znacznego wzrostu bezrobocia wywarło głęboki wpływ na politykę gospodarczą i teorię ekonomiczną. Kumulacja wielu niekorzystnych czynników spowodowała konieczność poważnych zmian w dotychczasowym spojrzeniu na gospodarkę. To był zimny prysznic dla powojennej gospodarki napędzanej przez przemysł przetwórczy, głównie samochodowy, elektroniczny, mechaniczny - pisał R. Oakey⁷⁵. Kolejne szoki naftowe wstrząsnęły gospodarką, ale nie mniejsze znaczenie miała utrata konkurencyjności ze strony tak potężnych gospodarek, jak amerykańska i brytyjska (ale także innych krajów ówczesnej EWG) wobec gospodarki japońskiej. Rosnąca presja na płace, bardzo silna pozycja związków zawodowych, propopytowa polityka interwencyjna, to wszystko składało się na słabnącą (w stosunku do poprzednich dekad) dynamikę rozwoju gospodarczego. Keynesowska polityka, finansowana permanentnymi deficytami budżetowymi, kompletnie zawodziła w tych nowych warunkach.

Najszybciej i najradykalniej zareagowały Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Thatcheryzm i reaganomika stanowiły odpowiedź na nowe kłopoty. Obie te koncepcje opierały się na liberalnych ideach wolnego rynku. Ich celem było ograniczenie roli i decentralizacja państwa oraz pozostawienie maksimum problemów do rozwiązania siłom rynkowym i podstawowym podmiotom gospodarczym, czyli gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom. Oznaczało to porzucenie polityki finansowania wydatków deficytem budżetowym, dążenie do ekonomizacji działalności struktur państwowych. Stwarzanie sprzyjających warunków dla indywidualnych działań gospodarczych możliwie dużej części społeczeństw stanowiło przesłanie tych nurtów. Wzrost gospodarczy miał być promowany, a nie bezpośrednio wspierany przez rządy.

Co prawda, taki kierunek działania wywołał i wciąż wywołuje wiele kontrowersji. R. Oakey analizując stan sektora high-tech MSP w Wielkiej Brytanii zauważał, że: „Szczególna ironia związana z tymi doktrynami polegała na tym, że przykładem największego sukcesu była w tym czasie Japonia, gdzie rząd był bezpośrednio zaangażowany w bezpośrednie i finansowe wsparcie postępu technicznego i rozwoju przemysłu poprzez Ministerstwo Handlu Międzynarodowego i Przemysłu (MITI), co stanowiło typowo

⁷³    Patrz następne rozdziały.

⁷⁴    B. Piasecki [1997] s. 108.

⁷⁵    R. Oakey [1993] s. 224.