62 63

•    29 procent pracowało w pozycji stojącej z dużym obciążeniem;

•    11 procent pacjentów miało ciężkie zmiany chorobowe. Wyniki badań wykazują, stwierdza Eichler, „jednostronność sposobu życia wypełnionego głównie pracą, gdzie istnieje stały nacisk na sprostanie wzrastającym wymaganiom". Wyraźny jest także słaby związek dolegliwości pleców z dużymi obciążeniami fizycznymi, co stwierdzono również przy okazji innych badań. Dzieje się nawet odwrotnie, brak ruchu, praca siedząca i czynności wykonywane w niekorzystnych stałych pozycjach przytaczane są jako czynniki najbardziej szkodliwe.

Zależności między bólami pleców a sposobem życia wykazane przez Eichlera rysują nam obraz nowoczesnego człowieka. Odznacza się on nadmierną gorliwością w pracy, brakiem spokoju, nieprzerwaną aktywnością, niewielką umiejętnością korzystania z przyjemności, niepewnością, stałym nastawieniem na pochwały i uznanie. Wymienione czynniki psychiczne, potocznie określane jako stres, wchodzą w pośredni związek z dolegliwościami pleców. W sferze psychiki obraz uzupełnia wzrastająca potrzeba osiągania sukcesu, strach przed błędem i nie sprawdzeniem się, aż do zagrożeń egzystencjalnych. Dochodzą do tego napięcie socjalne, konflikty lub konkurencja w miejscu pracy. Ciągły stres prowadzi często do sukcesywnych zmian osobowości, objawiających się lękiem i depresją.

Skłonności depresyjne często idą w parze z dolegliwościami odcinka szyjnego kręgosłupa. Najsilniej ze wszystkich grup mięśniowych reaguje na stany psychiczne mięsień czworoboczny szyi i karku (m. trapezius). Jest on określany najważniejszym „psychicznym mięśniem sukcesu". Gesty typu wzdryganiesię, wciąganie głowy w ramiona, wzruszanie ramionami uwidaczniają osłabienie funkcji tego mięśnia.

Uczucie strachu wiąże się często z poczuciem ucisku na klatkę piersiową, co objawia się bolesnym promieniowaniem do wewnątrz. Wskazują na to często występujące zablokowania dwóch kręgów szyjnych. Już w wieku dziecięcym zbyt duże obciążenie psychiczne pracą może doprowadzić do wystąpienia napięciowego bólu głowy: ponad połowa z szesnastu śpiewaków „Wiedeńskiej Orkiestry Dziecięcej" cierpi na wyżej wymieniony zespół chorobowy. Dla porównania, w innych środowi -skach na tę samą liczbę dzieci przypada jedno dotknięte tą chorobą. Odpowiedzialność za to ponoszą nie tyle dzieci, co rodzice, zwłaszcza ich ambicje podsycane przez ostrą konkurencję.

Nadmierne wymagania

Jak wytwarza się bezpośrednie połączenie psychiki z lokalną, fizjologiczną bolesnością? Wyjaśnienia należy szukać analizując działanie stanów napięcia mięśni, powstałych na podłożu psychicznym.

„Stałe wewnętrzne napięcie — pisze Eichler — oraz "skurczenie się w sobie» (skrytość, obawa przed okazywaniem słabości), może doprowadzić do chronicznego, słabego tonusu mięśniowego, którego efektem jest zwiększone obciążenie krążków między-kręgowych, co można interpretować jako predyspozycję do dolegliwości związanych z krążkiem międzykręgowym".

Ogólnie zatem możemy stwierdzić, że zróżnicowane oddziaływanie trwałego napięcia mięśni, którego objawem jest lekka bo-lesność, może doprowadzić do ciężkiej choroby.

Do szkodliwych oddziaływań trwałego napięcia mięśni zaliczamy:

•    Niedostateczne ukrwienie wynikające ze stanów podwyższonego napięcia mięśni pleców.

•    Zmęczenie i osłabienie, które prowadzi do rozległych, długotrwałych niedyspozycji pleców.

•    Bolesność, którą szczególnie łatwo mogą wywołać zbyt duże napięcia mięśni między odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa a kością krzyżową.

•    Ograniczenie odżywiania krążków międzykręgowych spowodowane trwałym napięciem mięśni stwarza niebezpieczeństwo zmniejszenia przestrzeni między kręgami, które mogą wówczas naciskać na włókna nerwowe wychodzące z kolumny kręgosłupa (co wywołuje na przykład rwę kulszową).

^rzy dolegliwościach związanych z rwą kulszową obserwuje się ^często zjawiska towarzyszące, takie jak nadmierne zmęczenie,

63