s 62 63

62 ROZDZIAŁ 3

ne, sąd opiekuńczy może zgodnie z postanowieniami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 109) wydać zarządzenie zobowiązujące rodziców lub opiekunów do odpowiedniego postępowania. W zakresie prawa do nauki i obowiązku szkolnego sąd opiekuńczy ma prawo decydować o:

•    poddaniu wykonywania władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego,

•    skierowaniu małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dzieckiem, na przykład do internatu (dotyczy to tych małoletnich, którzy w czasie wydania orzeczenia są uczniami szkół zawodowych) lub do ochotniczego hufca pracy - OHP (dotyczy to tylko małoletnich, którzy ukończyli piętnaście lat i wyrazili zgodę na pobyt w tej jednostce),

•    umieszczeniu małoletniego w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Obecnie do placówek opiekuńczo-wychowawczych należą w szczególności: rodzinne domy dziecka, domy dziecka, pogotowia opiekuńcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, bursy szkolne, świetlice i kluby środowiskowe, ogniska wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze.

Więź rodziców i opiekunów z państwem polega - ze strony państwa - na zorganizowaniu systemu edukacji, który pozwoli na realizację prawa do nauki i zapewni skuteczną kontrolę wypełniania obowiązku szkolnego.

Rada gminy określa w drodze uchwały obwody szkolne dla publicznych szkół podstawowych i gimnazjów przez nią prowadzonych. Rodzice i opiekunowie mogą umieścić dziecko w szkole spoza obwodu. Na poziomie szkół ponadgimnazjalnych nie tworzy się obwodów szkolnych, a uczniowie wybierają szkołę zgodnie z kryterium profilu kształcenia. Można również podjąć naukę w formach pozaszkolnych. Ustawa o systemie oświaty zaznacza, iż nie tworzy się obwodów szkolnych szkołom:

•    specjalnym i integracyjnym,

•    dwujęzycznym,

•    dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługujących się językiem regionalnym,

•    sportowym i mistrzostwa sportowego,

•    artystycznym (art. 58 ust. 2a).

Zgodnie z art. 19 ust. 1 u.s.o. dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie

63

PODSTAWOWE WOLNOŚCI I PRAWA W DZIEDZINIE OŚWIATY

•bi-wiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na terenie tej gminy odpo-irtlnio:

Kontrolując wykonywanie obowiązków, o których mowa w art. 18 pkt 1, ’ i 4, a także współpracując z rodzicami w realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 18 ust. 1 pkt 3 i ust. 3,

» prowadząc ewidencję spełniania obowiązku szkolnego oraz obowiązku tmuki.

M ;i jczęstszą formą wypełniania tego obowiązku przez dyrektorów szkół . I prowadzenie księgi ewidencji dzieci i księgi ewidencji uczniów, w któ-li zamieszcza się dane o wszystkich dzieciach zamieszkałych w obwodzie 11 >ly. Obowiązki kontrolne dyrektora są powiązane z obowiązkiem przeka-mia przez wójta gminy (burmistrza, lub prezydenta miasta) informacji iklualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku od u /( cli do osiemnastu lat (art. 19 ust. 2 u.s.o.). Gmina jest zatem odpowie-•i i > 1111 a za kontrolę obowiązku nauki, a dyrektorzy publicznych szkół pod-' m owych i gimnazjów za kontrolę obowiązku szkolnego przez młodzież *amieszkałąw ich obwodach. Wypełnianie obowiązków kontrolnych przez ¹ t ■ klorów publicznych, obwodowych szkół podstawowych i gimnazjów jest ■ ■■i • powiązane z obowiązkami powiadamiania o spełnianiu przez ucznia 'iuiwiązku szkolnego nałożonymi na dyrektorów:

innych publicznych szkół, którzy przyjmują dziecko z danego (nie swojego) obwodu,

• uirpublicznych szkół tych szczebli,

./kół specjalnych i ośrodków, o których mowa w art. 2 pkt 5 (na przy-k lad młodzieżowych ośrodków szkolno-wychowawczych) prowadzonych przez osoby fizyczne bądź prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego.

Kontrola obowiązku szkolnego zawsze funkcjonowała bez porównania l>ir| niż kontrola obowiązku nauki. Nowelizacja ustawy o systemie oświaty

■    Ima 25 lipca 2008 r. wprowadziła rozwiązania, które mają ułatwić kontro-

ypełniania tego obowiązku. Zgodnie z art. 16 ust. 6b dyrektorzy pub-M' /nycli i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych oraz dyrektorzy pla-' k publicznych i niepublicznych posiadający odpowiednią akredytację, ■by prawne lub fizyczne prowadzące działalność oświatową oraz praco-! mry, u których realizowane jest przygotowanie zawodowe są obowiąza-

■    |-uwiadomić wójta gminy, burmistrza lub prezydenta miasta, na terenie

■    u rgo mieszka absolwent gimnazjum, który nie ukończył osiemnastu lat, u pi /yjęciu go do odpowiedniej szkoły, placówki lub na zajęcia odbywają-