740 741

Budowa wewnętrzna

ściana cłala /budowana jest z naskórka, orzęsionego tylko w obszarach bruzd ambulakralnych, z tkanki łącznej i nielicznych mięśni. Po stronie dolnej kielicha i w nóżce naskórek jest syncycjalny. Mięśnie występują tylko w obszarze wklęsłym kielicha, w niewielkiej ilości. Ściana ciała podścielona jest nabłonkiem perytonealnym.

Ramiona, piórka, stylik i wąsy mają silnie rozbudowaną tkankę łączną z licznymi płytkowatymi elementami szkieletowymi, które są szczególnie grube w styliku. W ramionach stykają się ze sobą, w styliku zachodzą na siebie. Są połączone ze sobą włóknami kolagenowymi; które wnikają do występujących w nich odpowiednich porów. Sztywnienie i wiotczenie włókien umożliwia dużą ruchliwość ramionom i ograniczoną stylika. W ścianie ciała, po stronie wklęsłej kielicha, płytki szkieletowe nie występują, albo występują tylko w określonych obszarach i są drobne.

Układ nerwowy jest podobnie wykształcony jak u rozgwiazd (p. omówienie ogólne szkarłupni), ale u liliowców szczególną grubość wykazuje pierścień endoneuralny, występujący pod ścianą wklęsłą kielicha, co jest wyjątkowe u dziś żyjących szkarłupni. Wiąże się to z fizjologiczną rolą tej części ciała. Ma znaczenie czuciowo-motoryczne. Prócz tego, u liliowców centralnym częściom układu nerwowego towarzyszą kanały okołokrwionośne tylko od strony dolnej, a nie ze wszystkich stron jak u pozostałych szkarłupni.

Narządy zmysłów, wyodrębnione, nie występują u liliowców. Wrażenia dotykowe i chemiczne percepują nóżki ambulakralne.

Jama dala. Celoma występuje w kielichu, wchodzi do ramion i piórek, i w tych częściach jest zredukowana do kanałów i zatok, w związku z silnym rozwojem tkanki mezenchymatycznej. Jest poprzegradzana tkanką łączną, w której u części gatunków występują drobne elementy szkieletowe. Do stylika celoma przedłuża się w formie 5 kanałów, rozgałęzionych w wąsach.

Układ pokarmowy. Otwór gębowy prowadzi do krótkiego przełyku, który łączy się z rurowatym jelitem środkowym, tworzącym od 1 do 4 skrętów, przechodzącym w krótkie jelito tylne, uchodzące na stożkowatym wyrostku.

Liliowce żywią się detrytusem i drobnymi organizmami. Pokarm, który się dostał do bruzd ambulakralnych, jest zlepiany wydzielinami nóżek i popychany rzęskami do otworu gębowego.

Oddychanie. Wymiana gazów zachodzi poprzez ściany nóżek ambulakralnych.

Układ krwionośny występuje tylko w kielichu.

Układ okołokrwionośny jest podobnie rozwinięty jak u rozgwiazd; występuje tylko w kielichu.

Układ wodny. Nie występuje płytka madreporowa. Na wklęsłej ścianie kielicha, interradialnie występują otwory, od 50 do kilku tysięcy, prowadzące do kanałów kamiennych, w liczbie odpowiedniej do liczby otworów. W ogólnym planie, układ wodny jest podobnie wykształcony jak u rozgwiazd. Kanałów promienistych jest tyle ile ramion i ich odgałęzień. Nóżki nie mają

ampułek i przyssawek. Kanał okrężny nie ma kieszeni Tiedemanna ani pęcherzy Poliego. Ciśnienie płynu, wywołane skurczem mięśni prążkowanych kanału okrężnego, usztywnia i rozciąga nóżki.

Zespół osiowy jest typowo wykształcony.

Wydalanie. Zbędne produkty metabolizmu są wyłapywane przez amebocyty celomy i osadzane w woreczkowalych wypukleniach, występujących po bokach bruzd ambulakralnych. Okresowo wypuklenia pękają i wydalane są amebocyty.

Układ rozrodczy. Liliowce są rozdzielnopłciowe. Gonady powstają w nabłonku celomatycznym piórek, albo ramion, mają stosunkowo niewielkie rozmiary. Nie występują gonodukty. W okresie wydalania gamet pękają ściany piórek lub ramion.

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

Liliowce rozmnażają się wyłącznie płciowo. Zapłodnienie jest zewnętrzne. Bruzdkowanie jest całkowite równomierne. Powstaje orzęsiona cełoblastula, gastrulacja zachodzi przez inwaginację. Niektóre gatunki opiekują się jajami. U tych form jaja rozwijają się przyklejone do ramion, albo w zagłębieniach lęgowych występujących na ramionach lub piórkach.

Z jaja u liliowców wylęga się larwa, zwana witellarią (ryc. 265A), bardzo podobna w budowie do larwy strzykw (zob. doliolaria). Witellaria jest larwą lecitotropową, pływa wolno, osadza się na podłożu, niezależnie czy należy do gatunku osiadłego, czy wolno żyjącego i wykształca się w drugie stadium larwalne, zwane pentakrynoidowym (lub cystoidalnym, ryc. 265B), o krótkich nierozgałęzionych ramionach i bez wąsów na styliku. Larwa drugiego stadium przypomina pod względem budowy paleozoiczne, wymarłe Cystoidea. Po wielu tygodniach lub miesiącach, larwa drugiego stadium wykształca się w młodego liliowca (ryc. 265C).