749

Objawy chorobowe są więc efektem fotoutleniania składników komórek skóry tlenem singletowym. Aby ich uniknąć, chory na porfirię mu\i pr/eby wać w pomieszczeniu oświetlonym żółtym światłem (nie absorbowanym przez porfirynę) albo przyjmować ^-karoten, który de/aktywuje tlen singletowy. to znaczy przejmuje jego energię wzbudzenia: sam na drodze bczpromicnistej przechodzi do stanu podstawowego:

fl-kuroten ♦ 'OJ -> 'P-karotcn* ♦ *0_; -♦ P-karoten ♦ ^}0₂    (23.18)

Dezaktywacja (wygaszanie) tlenu singlctowego 'OJ jest trudna z powodu jego niskiej energii wzbudzenia: ^-karoten, a także niektóre inne karotenoid) są jedynymi naturalnymi substancjami, które mają tę właściwość.

Fotodsnamiczna terapia nowotworów

Zjawisko uczulania fotodynamicznego znalazło zastosowanie w leczeniu nowotworów. Oparta jest na nim terapia fotodynamiczna (pbotodynamic therupy PDT), od kilkunastu lat stosowana w leczeniu małych, powierzchniowych nowotworów skóry, pęcherza moczowego, płuca i mózgu.

Efekt terapeutyczny jest efektem synergistycznym jednoczesnego działania trzech czynników: światła, uczulac/a (barwnika) fotodynamicznego U₄ i tlenu. Jest związany z następującymi reakcjami, konkretyzującymi działanie uczulacza fotody-namiczncgo i jego produktu - tlenu singletowego ((23.14) i (23.13)):

u^s₀> + hv -* u^s,) - ^lsc » u/T.) u/r.j + taj-łU/So)*¹©? Biomolckuty + 'O? -♦ Produkty

(23.19)

(23.20)

(23.21)

pine    U>5,Il U/T,) - ci+tt<zk* fmlam * UM-h <udpc**mfcuo> podumam. w/b»

d/onym singkliMsym i w/feod/omm tnptoowym. *0, - c/ąoec/kj iScnm • %im*c    itnpk

lewym i. 'Ot - licu tinfkfouy. ISC - prajioe mifdiysyuemowc (hr/prom«rmtr>

Efekt terapeutyczny jest więc następstwem niszczenia, w reakcjach utleniania, cząsteczek ważnych dla funkcji życiowych komórek nowotworowych. Jest on ponadto związany z działaniem wolnych rodników (na przykład anionorodnika po-nadtlenkowego), powstających w tkankach nowotworowych (także w zdrowych) pod wpływem światła.

W fotody namicznej terapii stosuje się światło, promieniowanie z zakresu bliskiej podczerwieni o długościach fal zbliżonych do maksimum absorpcji fotouczulacza. z jednoczesnym uwzględnieniem warunku jego możliwie dużej przepuszczalności przez tkankę nowotworową. Fotony mają być bowiem absorbowane przez cząsteczki uczulacza znajdujące się w tkance, a nie przez nią.

Uczulacz - barwnik stosowany w terapii fotodynamicznej powinna cechować:

a) stabilność, to znaczy me powinien on ulegać fotoprzemianom w komórce, jak to się może dziać na przykład z porfiry nami;

749