780 781

F-p

*    —m

*

;i —t

Ryc. 279. Rurkoczułkowiec Siboglinwn sp., młody osobnik. A — wygląd ogólny, B — schemat rozmieszczenia zawiązków celomy; c — melaccloma, e — mczoccloma, m — mezosoma, o — zawiązek celomy opistosomy, p — prosoma, r — proceloma, t — metasoma

A

bolcach, przeznaczone na mezodermę. Komórki mezodermalne, różnicują się z kolei na trzy podzespoły, odpowiednio do zróżnicowania ciała na prosomę, mezosomę i metasomę. W zespole komórek endodermalnych przejściowo zawiązuje się niewielka jama (odpowiednik światła prajelita), a w mezodermie na trwale rozwijają się jamy celomy (ryc. 279B). W dalszym rozwoju (zaród* kowym u drożnorurkowych, młodocianym u niedrożnorurkowych) zawiązek endodermy degeneruje. W sumie, celoma powstaje w sposób nawiązujący do zmodyfikowanej, w wyniku nie występowania układu pokarmowego u postaci dojrzałych, enterocelii. Z jaj wylęgają się larwy, o ciele wydłużonym, cylindrycznym, zaopatrzonym w dwa pierścienie rzęsek (ryc. 279A). Larwy wypływają z domków, po pewnym okresie opadają na dno, produkują zawiązki domków i wykształcają się w osobniki dojrzałe. Opistosoma rozwija się w wyniku proliferacji komórek zajmujących tylną część metasomy.

REGENERACJA

Niedrożnorurkowe, które są zjadane przez różne zwierzęta morskie, z łatwością regenerują przednie odcinki ciała.

SYSTEMATYKA

Rurkoczułkowce rozdziela się na dwie gromady, w zależności od budowy domków.

Gromada: drożnorurkowe — Perviata

Diagnoza: rurkoczułkowce z domkami otwartymi na obu końcach.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Rurkoczułkowce żyjące na głębokościach od 200 do 10000 m, w domkach osadzonych w miękkim podłożu, są od 3 mm do 1,5 m długie, mają 1 — 250 czułków, u niektórych gatunków dłuższych niż główna część ciała. Ok. 120

ratunków. Rozdziela się je na dwa rzędy, głównie w zależności od wykształca procelomy.

Rząd: Athecanephridla

pfoceloma workowata, jej celomodukty szeroko rozsunięte. Serce nakryte perikardium.

Sclerolinum brattstromi występuje w rozkładającym się drewnie, opadłym „_a dno morza. Ma dwa czułki bez piórek, nie ma brodawek czepnych; nie występują przewężenia zaznaczające zewnętrzne odcinki ciała.

Siboglinum caulleryi ma jeden czułek.

Rząd: Thecanephridia

Proceloma podkowiasta, jej celomodukty zbliżone do siebie, tworzące liczne pętle, osadzone w workowatym wypukłemu grzbietowego naczynia krwionośnego.

polybranchia annulata ma kilkadziesiąt czułków, rozmieszczonych na podstawie w kształcie podkowy.

Gromada: niedrożnorurkowe — Obturata

Diagnoza: rurkoczułkowce z dorakami zamkniętymi po stronie dolnej.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Rurkoczułkowce występujące na obrzeżach ujść podmorskich źródeł, wy-I dodających wody gorące bogate w siarkę. Formy do 3 m długie, z licznymi [ czułkami (do 1000), krótszymi niż w poprzedniej gromadzie, mające ob-I turakulum i westimentum. Obejmują tylko jeden rząd.

Rząd: Vestimentifera

Riftia pachyptila, o średnicy 3 cm, osiąga długość do 3 m.

FILOGENEZA RURKOCZULKOWCÓW

Rurkoczułkowce najprawdopodobniej pochodzą od przodków dwubocznie symetrycznych, mających układ pokarmowy. Wskazują na to ich rozwój zarodkowy (bruzdkowanie dwuboczne), budowa larw i postaci młodocianych, które u drożnorurkowych mają zawiązek układu pokarmowego. Nie wiadomo jednak od jakich przodków, gdyż dowodów bezpośrednich, kopalnych brak. Jako materiały kopalne zachowały się (w osadach kredowych) tylko ich domki.

781