799

rów dawki, przy użyciu odpowiednich fantomów, podczas badania tomograficznc-go KT są w zakresie około (2-4) I0*² Oy. Są to dawki wielokrotni* wifksze niż w rutynowych badaniach rentgenograficznych. Dlatego też tomografu rentgenowska rozwija się w kierunku zmniejszania napromieniowania pacjenta, skrócenia czasu skanowania, które prowadzą do dynamicznych metod badania (praca serca, przepływy).

Rozdział 25_

SPEKTROSKOPIA I TOMOGRAFIA NMR

Bolesław Gonet 25.1. Wstęp

Wilhelm K. Roentgen uzyskał pierwszy obraz radiologiczny kończyn człowieka w 1895 roku. Od tego czasu metoda obrazowania z udziałem promieniowania Roentgena (X) była ciągle doskonalona; wymownym tego świadectwem jest obecnie powszechnie stosowana tomografia komputerowa (CT) (patrz rozdz. 24). Powstały i rozwijają się również inne metody obrazowania narządów wewnętrznych ciała bez naruszania jego ciągłości, np pozytonowa tomografia emisyjna (PET) (patrz rozdz. 27). cyfrowa angiografia różnicowa (DSA). ultrasonografia (USG) (patrz rozdz. 19). tomografia NMR. Główną rolę w tych metodach odgrywa obecnie tomografia NMR (Nuclear Magnctic Rcsonancc). zwana też zeugmatografią lub najczęściej metodą MRI (Magnctic Resonance Imaging), czyli obrazowaniem na podstawie Zjawiska magnetycznego rezonansu jądrowego. Szerokie, a także zupełnie nowe możliwości diagnostyczne i poznawcze tomografii NMR oraz jej nicinwazyjność spowodowały, że wzbudza ona zainteresowanie wielu laboratoriów na święcie i rozpowszechnia się niezwykle szybko.

Zjawisko NMR zostało wykryte w 1945 r. przez niezależnie pracujące zespoły Blocha i Ptucella. którym przyznano za to nagrodę Nobla w 1952 roku. Zostało ono wkrótce zastosowane w fizyce do badania właściwości jąder atomowych oraz chemii organicznej do badania struktury i dynamiki cząsteczek organicznych - tak powstała spektroskopia NMR. Olbrzymi postęp (zwiększenie czułości i rozdzielczości) w rozwoju spektroskopii NMR nastąpił wraz z wprowadzeniem metody impulsowej badania rezonansu. z zastosowaniem przekształcenia Fouriera do analizy sygnałów (R. Ernst 1966 r.) oraz. wprowadzeniem spektroskopii dwuwymiarowej 2D-NMR (J. Jccncr. 1971 r.). Spektroskopia NMR stała się od tego czasu owocną metodą badań w biochemii (oznaczanie struktury makromolekul. wykazywanie zmian konformacyjnych. analiza oddziaływań międzycząsteczkowych. wy-

799