3tom347

11. OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH 696

11. OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH 696

_
E
			(	—!«■

L1

L2

L3

N

Rys. 11.7. Układ sieci TT Zaczerpnięto z [11.8]

Rys. 11.8. Układ sieci 1T Zaczerpnięto z [11.8]

Układ sieci IT (rys. 11.8) charakteryzuje się następującymi cechami:

a)    wszystkie części czynne układu mającego punkt neutralny są izolowane od ziemi albo mają punkt neutralny lub sztuczny punkt neutralny przyłączony do ziemi przez impedancję o dużej wartości; układ może mieć przewód neutralny N, choć nie jest to zalecane;

b)    wszystkie części czynne układu nie mającego punktu neutralnego są odizolowane od ziemi albo mają przyłączony jeden z przewodów fazowych do ziemi przez impedancję o dużej wartości;

c)    wszystkie części przewodzące dostępne instalacji elektrycznej są uziemione indywidualnie, grupowo lub zbiorowo.

11.4. Ocena stopnia niebezpieczeństwa porażenia

Podział warunków środowiskowych na normalne i szczególne decyduje o wyborze wartości napięcia bezpiecznego. Należy jednak brać pod uwagę również inne czynniki wpływające na zwiększenie niebezpieczeństwa porażeniem. Można je podzielić na następujące grupy:

—    zmniejszenie odporności ciała na działanie napięcia dotykowego wynikające z właściwości środowiska, np. duża wilgotność powietrza powodująca zwilżenie dłoni lub stóp, wysoka temperatura wywołująca potnienie naskórka, ciasnota pomieszczenia powodująca skrępowanie ruchów, a więc umożliwiająca ruchy mimowolne, w tym dotyk części znajdujących się pod napięciem itp.;

—    zwiększenie możliwości porażenia ze względu na konieczność zbliżania się do przedmiotów przewodzących nieizolowanych od ziemi, a mogących znaleźć się pod napięciem, obecność podłóg wykonanych z materiałów przewodzących, obecność w zasięgu ręki metalowych uziemionych przedmiotów nadających się do uchwycenia ręką itp.;

—    kwalifikacje osób mogących zetknąć się z elementami pod napięciem; najbardziej zagrożone są osoby niewykwalifikowane, niepoinstruowane, które mogą znaleźć się przypadkowo w miejscu grożącym niebezpieczeństwem nie zdając sobie sprawy z zagrożenia.

Szczególne zagrożenie powoduje użytkowanie odbiorników i przyrządów ręcznych zasilanych napięciem przekraczającym napięcie bezpieczne. Dotyczy to zwłaszcza przypadków, gdy ich budowa i sposób użytkowania mogą doprowadzić do uszkodzenia izolacji uchwytu ręcznego i znalezienia się pod niebezpiecznym napięciem dotykowym. W wyniku skurczu mięśni dłoni samouwolnienie się osoby trzymającej w ręku to uszkodzone narzędzie jest praktycznie niemożliwe.

Najczęstszą przyczyną porażeń jest właśnie używanie uszkodzonych lub wadliwie zbudowanych narzędzi ręcznych, takich jak wiertarki, lampy przenośne itp. Źródłami zagrożenia są także niesprawne sznury łączeniowe, rozgałęźniki, wtyczki do odbiorników, gniazda wtyczkowe, nieosłonięte zaciski i odizolowane końcówki przewodów, nie przykryte puszki z zaciskami rozgałęźnymi, zerwane przewody linii napowietrznych pozostające w zasięgu ręki. Do częstych przyczyn porażenia należą również niewłaściwie dokonywane we własnym zakresie przez niefrasobliwych użytkowników „naprawy” sprzętu elektrycznego, lamp oświetlenia miejscowego, żelazek itp. oraz stopionych wkładek bezpiecznikowych za pomocą drutu.

Skutki porażenia prądem są tym groźniejsze, im większą powierzchnią ciała styka się człowiek z urządzeniem elektrycznym znajdującym się pod napięciem. Szczególnie groźne jest obejmowanie go dłonią, najmniej niebezpieczne natomiast jest dotykanie go końcem palca (kciuka).

11.5. Rodzaje środków ochrony przeciwporażeniowej

Przyczyny porażenia człowieka prądem elektrycznym i środki ochrony można podzielić na następujące grupy:

—    porażenie na skutek bezpośredniego zetknięcia się ciała — najczęściej rąk—z urządzeniem znajdującym się pod napięciem w wyniku zbytniego zbliżenia się do nieosłoniętych części obwodu lub zacisku aparatu elektrycznego. Środki ochrony przed tym zagrożeniem stanowią ochronę podstawową lub ochronę przed dotykiem bezpośrednim;

—    porażenie na skutek zetknięcia się ciała z urządzeniem elektrycznym lub innym elementem metalowym nie znajdującym się pod napięciem w warunkach normalnych, na którym jednak pojawiło się napięcie w wyniku uszkodzenia izolacji roboczej lub zostało przeniesione z innego metalicznie połączonego z nim elementu. Środki ochrony przed tym zagrożeniem stanowią ochronę dodatkową lub ochronę przed dotykiem pośrednim.

Ochrona podstawowa polega na zastosowaniu jednego z następujących środków:

—    izolowania części czynnych,

—    użycia ogrodzenia lub obudowy,

—    użycia bariery,

—    umieszczenia poza zasięgiem ręki,

—    uzupełnienia ochrony przed dotykiem bezpośrednim przy użyciu urządzeń ochronnych różnicowoprądowych.

Ochrona dodatkowa polega na zastosowaniu jednego z następujących środków:

—    samoczynnego wyłączania zasilania i stosowaniu połączeń wyrównawczych dodatkowych (miejscowych),

—    urządzenia II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej,

—    izolowania stanowiska,

—    nieuzicmionych połączeń wyrównawczych miejscowych,

—    separacji elektrycznej.

Równoczesna ochrona podstawowa i dodatkowa polega na zastosowaniu jednego z następujących środków:

—    bardzo niskiego napięcia bezpiecznego SELV (ang. Safety Exlra-Low Voltage) lub PELV (ang. Protectiue Extra-Low Yoltage);

—    ograniczenia energii rozładowania,

—    obwodów FELV (ang. Functional Extra-Low Voltage).

Dopuszcza się niestosowanie ochrony w tych przypadkach, gdy zagrożenie jest pomijalnie małe. Nie jest wymagana ochrona np. elementów metalowych, których dotyk jest bardzo mało prawdopodobny lub istnieje znikome prawdopodobieństwo pojawienia się na nich przypadkowego potencjału, np. ochroną nie muszą być objęte drzwiczki