3tom354

11. OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH 710

Układ sieci IT jest szczególnie przydatny do ochrony odbiorników wymagających dużej pewności ruchu. Układ ten może być stosowany jako dwu-, trzy- lub cztcro-przewodowy z przewodem neutralnym z tym jednak, że przewód ten powinien być prowadzony na takich samych zasadach jak przewody skrajne, tzn. jako izolowany względem ziemi.

Skuteczność ochrony jest zależna od stanu izolacji elementów wiodących prąd. Zwiększenie się prądu pojemnościowego w wyniku osłabienia izolacji np. przewodów lub odbiorników może powodować takie zwiększenie prądu upływowego, że napięcie dotykowe przy uszkodzeniu w jednym z elementów instalacji może stać się niebezpieczne.

Musi być zatem prowadzona stała kontrola stanu izolacji wszystkich elementów obwodu zarówno optyczna, jak i akustyczna; w ten sposób pojedyncze zwarcie zostanie dostrzeżone i szybko usunięte. Jest to istotna wada tego układu. Bliższe omawianie szczegółów ochrony przeciwporażeniowej w układzie IT nie jest celowe ze względu na małe zastosowanie tego układu w Polsce.

11.7.2. Urządzenia II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej

Urządzenia II klasy ochronności mają izolację podwójną lub wzmocnioną, lub też równoważną obudowę izolacyjną.

Izolacja podwójna polega na tym, że urządzenie ma — oprócz izolacji roboczej części czynnych obwodu elektrycznego — jeszcze izolację dodatkową, równoważną pod względem elektrycznym i mechanicznym co najmniej izolacji roboczej, chroniącą od porażenia w przypadku uszkodzenia izolacji roboczej. Można uważać, że przewody instalacyjne na napięcie znamionowe ponad 250 V z izolacyjnymi powłokami lub oponami — oprócz izolacji żył przewodów — mają izolację podwójną.

Izolacja wzmocniona jest to taka izolacja, której właściwości elektryczne i mechaniczne są co najmniej równoważne izolacji podwójnej. Obudowa izolacyjna może być uważana za równoważną II klasie ochronności, jeżeli jest wykonana z materiału izolacyjnego, w którym nie ma na zewnątrz części metalowych (np. uchwytów, śrub, nitów itp.) ani otworów umożliwiających dotknięcie z zewnątrz części czynnych znajdujących się wewnątrz obudowy i mających izolację roboczą. Obudowy izolacyjne muszą być mocowane w taki sposób, aby ich usunięcie lub zmiana położenia nie mogły być wykonane bez użycia narzędzi.

Urządzenia II klasy ochronności są rozpowszechnionym środkiem ochrony dodatkowej, gdyż mogą być stosowane we wszystkich warunkach środowiskowych. Dotyczy to szczególnie przyrządów ręcznych i ruchomych. Ze względu na szczególną przydatność takich rozwiązań istnieje realna perspektywa, że prawie wszystkie odbiorniki będą budowane jako urządzenia II klasy ochronności. Barierą ograniczającą zastosowanie tego środka ochrony — zwłaszcza w przypadku dużych odbiorników — są trudności technologiczne związane z ich budową i wynikające stąd wysokie koszty produkcji. Szczególnie dotyczy to odbiorników grzejnych. Odbiorniki II klasy ochronności nie mogą być wyposażone w zaciski umożliwiające przyłączenie przewodu ochronnego.

Z trzech wymienionych rodzajów ochrony pierwszeństwo przyznaje się izolacji podwójnej, ponieważ umożliwia ona łatwiejszą niż pozostałe kontrolę stanu ochrony. W przypadku stwierdzenia, że pierwsza zewnętrzna warstwa izolacyjna jest uszkodzona należy zaprzestać użytkowania urządzenia. Odbiorniki i przyrządy wykonane w II klasie ochronności powinny być oznaczone symbolem H, a obudowy izolacyjne powinny mieć stopień szczelności co najmniej IP2X.

11.7.3. Izolowanie stanowiska

Izolowanie stanowiska, stosowane jako środek ochrony dodatkowej, polega na zapobieżeniu równoczesnemu dotknięciu części, które mogą mieć różny potencjał w wyniku uszkodzenia izolacji podstawowej części czynnych (rys. 11.21).

E >1,25m	o	cc 0	o	1 £rn >Z,5/n ^J

Rys. 11.21. Przykład izolowania stanowiska 1 — materiał izolacyjny

Ściany i podłogi stanowiska powinny być wykonane z materiałów izolacyjnych w taki sposób, aby ich rezystancja nie była mniejsza niż 50 kfl przy napięciu znamionowym instalacji nie przekraczającym 500 V oraz 100 kO — przy napięciach wyższych. Wszystkie dostępne części przewodzące powinny być oddalone od siebie nie mniej niż 2 m, jeżeli te części mogą znaleźć się pod różnymi potencjałami w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej. Ta sama odległość powinna być zapewniona pomiędzy dostępnymi i obcymi częściami przewodzącymi. Odległość ta może być jednak zmniejszona do 1,25 m poza strefą zasięgu ręki oraz w przypadku umieszczenia barier nie przyłączonych do ziemi między tymi częściami.

Do stanowiska izolowanego nie wolno doprowadzać z zewnątrz żadnych uziemionych przedmiotów ani przewodów ochronnych, aby nie dopuścić przeniesienia do niego żadnych potencjałów. Warstwa materiału izolacyjnego lub np. drewniany pomost izolacyjny powinny być zamocowane na stałe, a ich stan techniczny należy często kontrolować. Wszystkie elementy metalowe doprowadzające np. energię elektryczną lub inne czynniki technologiczne powinny mieć wkładki izolacyjne zapobiegające przeniesieniu obcego potencjału.

Nie można dopuszczać do wprowadzenia niekontrolowanych zmian wyposażenia i jego usytuowania, aby zapobiec zmniejszeniu odstępów między urządzeniami znajdującymi się wewnątrz stanowiska, jak również ich odległości od urządzeń poza stanowiskiem. Dlatego też wszelkie elementy wyposażenia powinny być zamocowane na stałe do podłoża i to w taki sposób, aby nie naruszały jego właściwości izolacyjnych.

Stanowiska izolowane mogą być stosowane jedynie w pomieszczeniach suchych, ponieważ wszelkie zanieczyszczenia, a zwłaszcza wilgoć i pyły przewodzące, mogą stanowić ścieżkę przenoszącą niebezpieczne potencjały. Ewentualne doraźne zanieczyszczenia powinny być usuwane natychmiast po ich pojawieniu się. Instrukcje eksploatacyjne powinny zapewniać obsługę stanowiska stale w nie zmienionych warunkach. Dopiero cały ten zespół przedsięwzięć pozwala na uznanie za właściwe rozwiązanie ochrony przed porażeniem.

Izolowanie stanowiska jako środka dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej wymaga szczególnej rozwagi i staranności. Dlatego jest stosowane w zupełnie wyjątkowych przypadkach, gdy nie ma możliwości zapewnienia skutecznego działania innych środków ochrony dodatkowej.