813

* tększa. im większa jest gęstość elektronów a wokół jądra i jest proporcjonalna do indukcji zewnętrznego pola B. Indukcja pola działającego na jądro (efektywnego) wynosi więc:

B^bB-oB

fd/ie (f - tuła ekranowania. która je* miarą fpfcrfci ftektroncmrj wokół jądra

(Kipówudająca polu rezonansowemu częstość rezonansowa wynosi zatem (o * Y^a * Y& - czyli jest mniejsza od częstości rezonansowej bez udziahi ekranowania o wartom yo#. Tego rodzaju zmianę częstości nazywa się przesunięciem chemicznym (6). Miarą przesunięcia chemicznego (parts per million. ppm) jest:

W.-/i//.- io*

fd/ie /, * c/ęstoiliwott re/onawowa badanych )ą*r. /, -    badanych j*Jrr ber udziału

rkrammania (wzorca).

w ten sposób zdefiniowana jednostka jest niezależna od wartości B. czyli od typu aparatu użytego do badania. Dla przykładu protony zawarte w grupie CH_: tłuszczów i protony wody różnią się częstotliwością rezonansową w polu B = I T o 150 Hz. zaś w polu B ■ \J5 T o 225 Hz: w obu przypadkach przesunięcie chemiczne wynosi 3.5 ppm. Przesunięcie chemiczne określa się w stosunku do wzorca (0 ppm), którym /w>klc |M tctrametylosilan (CHj)₄Si IMS) dla jąder ^łH i ¹ zaś dla fluoru używa się trichlorofluorometanu (CFCI,).

Prze lunięcie chemiczne zależy od wartości stałej ekranowania <7. ta z kolei zależy od typu jądra i w złożony sposób od jego elektrono* ego otoczenia w cząsteczce. W izolowanych atomach stale ekranowania są liczbami rzędu lO^-IO"⁵ (dla ciężkich jąder a sięga wartości I0'²). zatem zmiana częstości będzie bardzo mała. ale możliwa do wykrycia Połączenia atomów w cząsteczki zmieniają zasadniczo ekranowanie rozpatrywanego jądra: mogą je zwiększać lub zmniejszać, a nawet zmienić znak (efekt paramagnetyczny). Wynika to zc zmiany topografii gęstości elektronowej na rozpatrywanym jądrze (wiązanie z cząsteczką) oraz na oddziaływaniu na odnośne jądro struktury elektronowej pozostałych atomów cząsteczki.

25.3.2. Sprzężenie spin-spin, rozpr/ęganie spinem

W cząsteczkach o dwu lub większej lic/hte rozważanych rc/onujących jąder może wystąpić oddziaływanie, tak zwane sprzężenie spin-spin: w miejscu pierwszego jądra spin drugiego może być ustawiony zgodnie lub przeciwnie do poła B: w miejscu zaś drugiego jądra spin pierwszego przyjmuje też dw ie orientacje (efekt taki wystąpi jedynie w obecności pola B i wynika z reguł kwantowania spinów). Jądra sprzęgają się wzajemnie Ustawienia zgodne zwiększają pole B. ustawienia przeciwne zmniejszają je. Efektem tego jest rozszczepienie linii na składowe. W prostym przypadku dwóch atomów wodoru w cząsteczce (OH-CH») będzie to dublet.