814 815

SYSTEMATYKA

Doliolum denticulatum występuje pospolicie w planktonie mórz ciepłych.

Podgromada: salpy — Sa/pida

Synonim: przerwanoobręczomlęśniowe — Desmomyaria

Diagnoza: sprząglc pływające; postacie płciowe żyją pojedynczo, postacie rozmnażające się bezpłciowo tworzą czasowe kolonie; u postaci dojrzałych mięśnie okrężne tułowia zebrane w pasma, tworzące obręcze, przerwane po stronie brzusznej.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Salpy są mieszkańcami mórz pełnosłonych, występują zarówno w morzach ciepłych jak i zimnych, ale w wodach ciepłych są liczniejsze w gatunki i osobniki. Żyją na różnych głębokościach, od płytkich wód do 1 500 m p.p.m. Najliczniej występują w wodach szelfowych. Znanych jest ok. 30 gatunków, większość tworzy bardzo liczne w osobniki populacje. Osobniki rozmnażające się płciowo żyją samotnie, rozmnażające się bezpłciowo tworzą czasowe kolonie.

Stanowią ważną część pożywienia dla wielu zwierząt morskich. Wiele komensałi zamieszkuje ich tunikę, gardziel i kloakę.

Ryc. 290. Salpa pospolita — Salpa democ-ratica. A — wygląd ogólny, B — budowa wewnętrzna, C — tylny odcinek ciała, wygląd od strony brzusznej. D — schemat powstawania pączków na stolonie rozrodczym; e — serce, g — stolon grzbietowy, i — łańcuch zoo-idów, k — kloaka, 1 — elcoblast, I — gruczoł trawienny, n — endostyl. o — otwór gębowy, p — pętla układu pokarmowego, r — stolon rozrodczy, s — smuga orzęsiona, w — wyrostek sterujący, z — zwój mózgowy

Budowa zewnętrzna

wyrostków, występuje stolon rozrodczy (ryc. 290C).

Budowa wewnętrzna

_salp jest od I do 15 cm długie. Czasowe kolonie mogą osiągać kilka ai laości. Większe formy występują w wodach zimnych, drobniejsze w wo-_eiepłych. Ciało jest przejrzyste. U pojedynczego osobnika jest workowate, $^c, j_ryczne lub w kształcie przyzmy. Podobnie jak u beczułkowców jest 'żnic°^{wane na} 09!$ gardzielową, trzewiową i kloakalną. ale w odróżnieniu ^l\ beczułk°w^c°^w> oba otwory gębowy i kloakalny mają mniejsze średnice. °^a _{a ty}m, otwór kloakalny mają przesunięty na stronę grzbietową końcowej * . j _ciała (ryc. 290A). Ponadto, mięśnie okrężne, zebrane w pasma, są u nich f!_erwane po stronie brzusznej. Z tyłu ich ciała i po bokach występują parzyste rostki. ułatwiające sterowanie w trakcie pływania (ryc. 290C). U postaci H jrzałych, rozmnażających się bezpłciowo, z tyłu ciała po stronic brzusznej,

•* '    ..__nslr Am imirłaMl na rt aI An r a "ir a 'ii .    ^    \

prócz

pokrycie ciała. Tunika jest podobnie zbudowana jak u żachw, jest gruba, zrośnięta z naskórkiem, zawiera wolne komórki, zatoki i naczynia krwionośne. U części gatunków jest wzmocniona igłami z węglanu wapnia.

Układ nerwowy jest podobnie zbudowany jak u beczułkowców.

Narządy zmysłów. Salpy mają oko, rzadziej kilka oczu kubkowych, które są położone na tylnej części zwoju mózgowego.

Jama ciała jest podobnie wykształcona jak u beczułkowców.

Układ pokarmowy, w ogólnej budowie, nawiązuje do układu pokarmowego beczułkowców. W przegrodzie oddzielającej część gardzielową od kloakalnej występują tylko dwa otwory skrzelowe. Są szczególnie duże. w porównaniu ze średnicą ciała i w związku z tym, tylna ściana gardzieli tworzy wąską przegrodę, położoną ukośnie, przesuniętą daleko ku tyłowi ciała (ryc. 290B), pod ostrym kątem.

Układ krwionośny jest podobnie zbudowany jak u beczułkowców.

Wydalanie. Zbędne produkty metabolizmu magazynują nefrocyty.

Układ rozrodzcy. Postacie płciowe są hermafrodytami. Jajnik jest pojedynczy workowaty, jądro jest pojedyncze lub parzyste, z licznymi uchyłkami. Gonodukty uchodzą do kloaki. Jajnik u większości gatunków produkuje jedno jajo. Postacie rozmnażające się bezpłciowo są jałowe, nie mają gonad.

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

U salp występuje regularna przemiana pokoleń.

Postacie płciowe są żyworodne. Jajo rozwija się w organizmie macierzystym. a zarodek jest odżywiany przez łożysko powstające w okresie rozrodu ^w kloace. W późnych fazach rozwoju zarodkowego, w tylnej części zarodka pod pęcherzykiem sercowo-osierdziowym, powstaje wypuklenie, zwane eleob-™*in. które jest częściowo narządem krwiotwórczym, częściowo magazynem

815