AL270965

Księga V - Rozdział X

195

II. Pomiędzy tymi przyczynami, których nie chcieli mleć za zależne od konieczności, umieścili też nasze chcenia (voluntates)_% aby wola nasza nic straciła wolności, gdyby ulegała konieczności. Jeśli bowiem koniecznością nazywać będziemy to, co nie Jest w mocy naszej I to. czego choćbyśmy nie chcieli dzieje się jednak, Jak np. konieczność śmierci, to takiej oczywiście konieczności wola nasza nie podlega. Czynimy przecież wiele takich rzeczy, których byśmy nie czynili, gdybyśmy nic chcieli. Do takich przede wszystkim należy samo chcenie: jest ono wtedy, gdy Je chcemy mleć, nie ma go - gdy nie chcemy. Gdybyśmy nie chcieli chcieć, to byśmy chcenia nie mieli. Jeśli zaś koniecznoć ową określamy tak, iż jest to moc sprawiająca, iż coś tak a tak musi być lub się stać, to nie wiem czemu się jej lękać mamy, aby woli naszej nie pozbawiła wolności. Bynajmniej też przez twierdzenie, że Bóg koniecznie żyć zawsze musi I wiedzieć rzeczy przyszłe, nic poddajemy pod konieczność życia Boga i jego wiedzy rzeczy przyszłych. Tak samo, jak nie umniejszamy jego potęgi twierdzeniem, że Bóg nie może umrzeć i nie może się mylić. Bo w taki sposób „nie może” Bóg tych rzeczy, iż gdyby je mógł - zmniejszyłaby się jego potęga. Słusznie przeto wszechmogącym się zowie, choć nie może ani umrzeć, ani się mylić. A zowie się wszechmogącym, gdyż czyni, co chce, a nie cierpi to, czego nie chce; gdyby go więc to spotkało (czego nie chce) - nie byłby wszechmogący. Dlatego właśnie pewnych rzeczy On nie może. Iż jest wszechmogący. Podobnież gdy powiadamy. Iż chcąc coś, chcieć musimy wolną wolą, to prawdę niewątpliwie mówimy wtedy, ale przez to bynajmniej wolnej naszej woli nie poddajemy konieczności, która znosi wolność. Mamy więc własne chęci I one sprawiają to, cokolwiek chcąc czynimy, a co by się nie stało, gdybyśmy nie chcieli. Jeśli ktoś nawet wbrew własnej woli cierpi coś z woli innych ludzi, to i to pochodzi z woli, choć nie własnej (cierpiącego), ale jednak z woli ludzkiej, a z mocy Boskiej. (Bo gdyby tylko sama była wola i nie miałaby mocy spełnienia tego, co chce, to by jej na przeszkodzie stała potężniejsza wola, ale I wtedy wola wolą by została; wolą nie czyjąś, jeno wolą tego, który chciał, choć nie mógł spełnić tego, co chciał.) Stąd więc, gdy człowiek cierpi coś wbrew swojej woli, nie powinien przypisywać tego woli ludzkiej czy anielskiej, czy też jakiegokolwiek ducha stworzonego, lecz raczej woli tego, który chcącym daje moc (wykonawczą).

A zatem z tego, iż Bóg z góry wiedział, co kiedyś w naszej woli będzie, nic wypływa, żeby nic od naszej woli nie zależało. Bo co Bóg z góry wiedział, nic było to nic. Ten, który wiedział, co będzie w naszej woli, nie wiedział tego, co jest niczym, lecz co jest czymś, a więc od naszej woli zależne Jest coś, o czym On z góry wiedział. Z tego powodu bynajmniej nic jesteśmy zmuszeni albo utrzymawszy wiedzę przyszłych rzeczy u Boga znieść wolną wolę, albo utrzymawszy wolną wolę, odmawiać Bogu (co jest niedopuszczalne) wiadomości rzeczy przyszłych. Toteż my utrzymujemy I Jedno, I drugie; wyznajemy Jedno I drugie prawdziwie I szczerze; jedno . byśmy dobrze wierzyli; drugie - byśmy dobrze żyli. Bo wtedy ile się żyje