Aronson08

uranoMA

dokładnie takie same w obu wersjach opow iadania, to jednak a badani. Ufy przeczytali o gwałcie, uważali gwałt /a hardziej prawdopodobny nil ci. przeczytali o -zabraniu do domu". Co więcej, badani, którym pr/cdtfuj^ scenariusz zakończony gwałtem, skłonni byli obwiniać kidiietę. twierdząc, jhi jej zachowanie - na przykład to. /o pozwoliła mężc/yżnic. by ją calM^ - doprowadziło do negatywnego wyniku randki. Implikacje re/ultań* k^, eksperymentu są niepokojące. Aby zrozumieć symacic ofiary i wczuć mc % ^ musimy umieć zrekonstruować z punktu w idzenia ofiary wydarzenia, i^, doprowadziły do wyrządzenia jej krzywdy Juk jednak przekonaliśmy we.gy az nazby t łatwo zapomnieć, że - w odro/nicniu od nas - ofiary nic mogły /ra|,, użytku z przewidywania wstecz, by pokierować swym postępowaniem

Uprzedzenia a nauka

Uczeni s* ludznu ćwiczonymi w obiektywnym i bezstronnym myślm Jednakże nawet om mogą ulec wpływom dominującej atmosfery. Lam Apsuz jeden z wielkich biologów amery kańskich dziewiętnastego wieku, dowodził, u Bóg stworzył Murzynów i białych lako <*drębne gatunki *. Podobniew 1925: Kari Pcarson. wybitny brytyjski pr/yr»klnik i matematyk. zakończył ** monografię na temat różnic etnicznych 'twierdzeniem: „Biorąc pod ni» wartości przeciętne dlu obu pici, napływowa ludność żydowska stoi niecotuicj pod względem fizycznym i umysłowym od ludności miejscowej ibntypliejf • Na podstawie uzyskanych przez siebie wyników Pearsun opowiadał sięprzeera imigracji wschodnioeuropejskich Żydów do Wielkiej Brytanii. Współcześni uczeni są obecnie dostatecznie wyrafinowani intelektualnie, by dooupćuf bardziej rzetelnych argumentów ni/ te. które wysuwali Agassiz i Pcr*xi \i przykład jesteśmy wystarczająco wyrafinowani, by uważać większość typowych testów inteligencji za narzędzia nieobiektywne, które nicrnzmyślnie faworyzuj! należących do klasy średniej białych mieszkańców dzielnic podniepUi zadania w tych testach są bowiem stor mułów anc przy użyciu słówinnas lepiej znanych dzieciom wychowanym w willowych dzielnicach podmicpkli niż dzieciom wychowanym w gettach lub na turmach. Zanim więc wyciągniemy wniosek, że to głupota była przyczyną słabego wyniku, jału w teście do mierzenia ilorazu inteligencji osiągnął Murzyn. Latynos czy modrna wsi. chcemy wiedzieć, czy był to test niezależny od czynników kuliurmni Takie wyrafinowanie mc gwarantuje jednak całkowitej odponoki iu ■przędzenia. Pułapki, w jakie ludzie o dobrych intencjach ongi ipfc w społeczeństwie pełnym uprzedzeń, bywają bardzo subtelne. Pozwołę nht posłużyć sic tu przykładem dotyczącym mojej własnej osoby, a związanym i uprzedzeniem znanym pod nazwą seksizmu. W pierwszym wydaniu aaitptf) 202 książki umawiając różnice indywidualne pod względem podatności os

tnznsMA

jpicflłzHem, te kobiety zdają się być podatne na nią bardziej niż mężczyźni ęptcnłzcnic to było oparte na wynikach znanego eksperymentu, który w końcu |ji pięćdziesiątych przeprowadzili Imng Jani* i Peter Field *, Dokładni analiza i^o eksperymentu wykazuje jednak, że był on nierozmyślnie niesprawiedliwy względem kobiet, niemal w taki sam sposób, w jaki testy intetipacji są „tfsprjwiedliwe wobec mieszkańców wsi czy getta. Argumenty perswazyjne joiyczyły takich tematów, jak <ihmna cywilna, badania nad rakiem, mn Hinlenburg itd. - a więc tematów, którymi zainteresowanie nasza kultura rwNuJza bardziej w chłopi ach i mężczyznach niż w dziewczętach i kobietach . pr/y czym w lat.ch pięćdziesiątych różnica ta była jeszcze większa niż .fcenie. Uzyskane wyniki mogą więc po prostu oznaczać, że ludzie są hardziej pnbini na perswazję w tych sprawach, które ich nie obchodzą lub na których * nic nają.

Istotnie, przypuszczenia te znalazły później potwierdzenie w wynikach *ńi eksperymentów Franka Sistrunka i Johna McDavida * W badaniach swych wykorzystali oni najrozmaitsze tematy - niektóre zwykle bardziej interesujące db mężczyzn. u inne odwołujące się w większym stopniu do tradycyjnych )(ecjdności i zainteresowań kobiet. Uzyskane przez nich wyniki były jedno* £xzne podczas gdy kobiety były bardziej podatne na perswazję, kiedy Jrttczylaona tematów dobranych pod kątem męskich zainteresowań, mężczyźni Attali się bardziej podatni na nią w przypadku tematów, które tradycyjnie były atrakcyjne dla kobiet Oczy w iście juz ten fakt. że kobiety i mężczyzn wychowuje % w taki sposób, by mc interesowali się pewnymi tematami, jest sam w sobie godnym pożałowania następstwem dyskryminacji płciowej.

W 1970 r.. kiedy przygotowałem pierwsze wydanie tej książki, nie dmłem sobie spraw y / tego słabego punktu w eksperymencie Janisa i Fielda. dopóki nie zwróciła mi na to uwagi (w sposób łagodny, lecz zdecydowany) przyjaciółka, która przypadkiem iest nic tylko feministki lecz także psychu* łopetn społecznym Nauka, iaką można wyciągnąć z tego przykłada, jest isicpująca: gdy wychowujemy się w społeczeństwie pełnym uprzedzeń, często akceptujemy te uprzedzenia bezkrytycznie. Łatwo jest uwierzyć, że kobiety są łatwowierno, poniew aż jest to stereotyp przyjęty w społeczeństwie. Nie jesteśmy •ijc skłonni pr/ypatrywjc się krytycznie danym naukowym potwienfeającyB ten pogląd i. mc /dając sobie / tego sprawy , wykorzystujemy te dane do naukowego potwierdzenia naszego własnego uprzedzenia.

nem. mottnMj I

Niektóre subtelne następstwa uprzedzeń

Fita. że tyjemy w społeczeństwie skażonym rasizmem i seksizmem. uibtelny. lecz istotny wpływ na zachowanie dominującej <taież na zachowanie kobiet i członków grup mniejszościowych