Bóle stawów w praktyce lekarza rodzinnego cz I

Polska Medycyna Rodzinna 2003, 5, 3: 381-383

CN

ĆN

có

O

If)

Z

III Zjazd Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej • ARTYKUŁY

Bóle stawów w praktyce lekarza rodzinnego

Arthralgias in Family Doctor's Practice

ZBIGNIEW ARTIUCHA¹, ANDRZEJ KAZIMIERZ WARDYN¹'², KATARZYNA ŻYCIŃSKA¹'²

¹    Z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Nefrologii Akademii Medycznej w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. med. Kazimierz Ostrowski

²    Z Zakładu Medycyny Rodzinnej Akademii Medycznej w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. med. Andrzej Kazimierz Wardyn

Streszczenie

Bóle stawów są częstym objawem zgłaszanym przez pacjentów odbywających wizytę u lekarza pierwszego kontaktu. Celem tego artykułu jest opracowanie racjonalnego postępowania z osobami mającymi te dolegliwości, identyfikacja czynników ryzyka, epidemiologii schorzenia, zaprezentowanie właściwej diagnostyki różnicowej i skutecznego postępowania terapeutycznego.

Słowa kluczowe: bóle stawów, przyczyny, diagnostyka, leczenie.

Summary

Arthralgias in GP's practice are common problem. The goal of this article is to identify a rational, ef-ficacious, and ideally cost-effective approach to the patient presenting the arthralgias. The background for this article, especially the subthemes including the clinical syndromes, their epidemiology, diagnosis and treatment, and their socioeconomic impacts, have been a subject of recent reviews and monographs.

Key words: arthralgias, diagnostic and therapeutic management.

Lekarz rodzinny w swojej codziennej praktyce spotyka się z określeniem „reumatyzm" lub „ból stawu" i musi dokonać zróżnicowania, czy jest to obraz układowej choroby narządu ruchu czy też procesu zwyrodnieniowego lub inwolucyjnego, czy też skutek przebytych urazów komunikacyjnych, sportowych, konsekwencji przeciążeń w miejscu pracy, a może zespołu stresu pourazowego lub zespołu przewlekłego zmęczenia [3, 9, 10, 15, 17, 19].

Słowa reumatyzm, artretyzm, rwa kulszowa, dyskopatia, bóle kości i stawów, bóle mięśni są synonimami patologii narządu ruchu manifestującej się bólem jedno- lub wielostawowym występującym samoistnie lub przy wykonywaniu różnych czynności |4|.

Narząd ruchu w odróżnieniu od pozostałych układów składa się z wielu elementów wzajemnie uzupełniających się i współgrających oraz zapewniających wykonanie różnych zadań, tj. ruch, chód, postawa itp. Manifestacja bólowa nie zawsze świadczy, że dany element układu ruchu jest przyczyną bólu, często okazuje się, że jest to jedynie odbicie procesu toczącego się w innym miejscu, a obecny ból jest informacją, że dotychczasowa kompensacja przekroczyła pewien próg tolerancji i wskazuje, że w narządzie ruchu toczy się proces patologiczny. Lekarz rodzinny staje wobec problemu - czy jest to choroba układowa narządu ruchu czy też obraz fizjologicznego starzenia się.

W naszym doniesieniu pragniemy przybliżyć problem diagnostyki patologii narządu ruchu w badaniu jego niesprawności, wskazać kolejność postępowania oraz podać wytyczne dla konsultacji specjalistycznej.

Postępowanie diagnostyczne w patologii narządu ruchu obejmuje:

1.    Subiektywne problemy pacjenta.

2.    Obiektywną obserwację.

3.    Badanie kliniczne.

Badanie kliniczne pozwala na stwierdzenie następujących patologii:

a)    nieprawidłowości chodu,

b)    nieprawidłowości postawy,

c)    obecności przykurczów lub zesztywnień stawów,

d)    zniekształcenia,

e)    obrzęków kończyn,

f)    stanu skóry,

g)    stanu mięśni.

4.    Klasyfikację problemu.

5.    Postępowanie.

Mając postawioną diagnozę niekiedy należy uzupełnić ją badaniami obrazowymi lub laboratoryjnymi [6, 18]. Zlecając badania obrazowe (rtg i usg), należy pamiętać o symetrycznym obrazowaniu poszczególnych struktur i dokładnym