W organizmach stwierdzono obecność około 60 pierwiastków naturalnych, z czego około 20 występuje prawie w każdym organizmie. Z tej liczby 6 pierwiastków stanowi podstawę budowy związków organicznych i z tego względu nazywają się one pierwiastkami biogennymi (bios — z greckiego — oznacza życie; geneza — pochodzenie, rodowód), co należy rozumieć, że są tworzywem życia. Do nich należą: węgiel (C), wodór (H), tlen (O), azot (N), fosfor (P) i siarka (S).
TABELA 1. Ilość i wykorzystanie pierwiastków biogennych w organizmach
ciała (u człowieka)
20
10
63
i Symbol pierwiastka biogennego |
Możliwości tworzenia ważniejszych związków organicznych | ||
C } |
węgło- ' |
cukry, tłusz- \ |
białka pros- \ fosfolipidy, |
H J |
wodory |
cze właściwe. |
te (bez ami- 1 kwasy nu- 1 |
O |
kwasy orga- 1 |
i nokwasów 1 kleinowe, 1 | |
' niczne, alko- |
siarkowych), l układ prze-1 | ||
hole, ketony. |
i zasady azo- | nośników 1 | ||
aldehydy |
1 towe (pocho- \ energii | ||
1 N |
dne puryny i i ATP/ADP 1 | ||
P |
pirymidyny) J | ||
S — aminokwasy siarkowe wchodzące w skład białek |
0,2
Poszczególne pierwiastki występują w organizmach w bardzo różnych ilościach i dlatego pogrupowano je umownie, w zależności od zawartości procentowej, na: makroelementy, mikroelementy i ultraelementy,
Makroelementy (makro- oznacza wielki; element — składnik) stanowią około 99% masy organizmu. Do nich zalicza się pierwiastki, których udział w budowie suchej masy organizmu jest nie mniejszy niż 0,01 %.
W