Capture154

eicj zmiennej, traktowanymi jako losowe próby poziomów z popula.,, .

ty R_r i C_r Rozpatrzymy praypadek. gdy R_r i c_r %ą h._ir,i_/1.

:_r ** C. gdzie > oznacza .znacznie większy mz" \\ ,.i ^U

'tf/rktwanc

... *,elu cksp^cf>^{mcn, K,ł ,cdn}'* ¹ p,H,sł,,'^A kl«%yf,k4t,, km czynnik k~>wy ,cnna losowa. a druga podstawa klasyfikacji jen o..!, w picach z p., 'In. pomiaiam. <^ro“^1/M‘ ^{,9> m<y/<} "    '    P-n.ur. * prńh,c *

* -h dla każdego z C rodzajów warunków cksperymenulnuh W um przy W*^łB,\_dna / p«l%taw klasyfikacji jest łosim*. 4 druga stała l_e-« m :^UlikU ^ ,_wxlclu mieszanym albo R_t, - R \ C_f <■ C. albo R_f > r , ( - ( «_v,ając ~    ⁼ * '    * ~ ^{(> luh} '⁾d^v,r"^,n|c. do w/on>w r.i

^tlwaiK* <tedn^ie kwadraty w ogólnym m«.delu sk<**./onym p-rianych a uhel,

Średnic kwadraty Ottem po/waląją oszacować składniki w_an,_UK wykorzystuje się do badania istotności efektów wierszowych. kniu _IM tcrakcyjnych To. w jaki <pOŚÓb ZOStaną one wykorzystane, /.,|_c,/ potraktowania trzech konkrcinych przypadków ogólnego modelu sl,_M, ^ ' Rozważmy eksperyment z R poziomami jednej zmiennej i c n,,^, . ^Ł' rmicnnej. traktowanymi jako losowe próby poziomów i popula „ ' należą elementy tc R„ > R i C_m

wartości wyrażeń (R_r - R)/R_r i (C_r - C)/C_r zbliżają nu,* do jedności W i, ,,, sytuacji mamy do czynienia z modelem losowym W modelu losowym ^ j * ‘ średnic kwadraty obliczamy, podstawiając (/?., - R)/R_r = | _t <c o/f*-•? wzorów na oczekiwane średnie kwadraty w ogólnym modelu .skończony, ? nych w tabeli 16.3. Zatem model losowy jest szczególnym pr/\p.»vlk_{lcm r} ,.** ] skończonego.

W badaniach psychologicznych eksperymenty, dla których wlu.wmyim.^ lem byłby model losowy, nic zdarzają się często. Trudno jest znalc/c przykłady. Przykładem może być tu eksperyment, w którym każdemu e próby R starających się o pracę zostaje przyporządkowana ocena przez kozd. ment próby C przeprowadzających wywiad. Zarówno starających się u ;_:.J. _s i przeprowadzających wywiady można tu traktować jako próby pobrane , populacji, gdzie R_r > R i Cf, > C.

W wielu eksperymentach poziomów R jednej zmiennej i poziomów c zmiennej nie przedstawiamy sobie pojęciowo juko prób losowych W ckspcr.ro-lach rolniczych z R odmianami pszenicy i C rodzajami nawożenia badacza intot sują zazwyczaj plony poszczególnych odmian pszenicy oraz wpływ pouczę rodzajów nawożenia na wielkość plonów. Nie interesuje go wyciąganie un na temat hipotetycznych populacji odmian pszenicy ani rodzajów nawo/enu Obt zmienne bądź oba czynniki są tu stale. Dany czynnik jest siały, jc/eli by,./, powtarzając eksperyment, zastosowałby te same poziomy tego czynnika W stałym R = R_t, \ C = C_r Podstaw-iając (R_p - R)/R,, = O i (C., - C)IC_r - <> Jo w. na oczekiwane średnie kwadraty w ogólnym modelu skończony m podanych \s u-beli 16.3. otrzymujemy oczekiwane średnie kwadraty w modelu stałym Wa,ór\ eksperymentów psychologicznych posługuje się modelem stałym.

W eksperymentach psychologicznych przykładami czynników bąd/ /rnicnn.th stałych mogą być różne metody uczenia się. warunki środowiskowe, metody »y woływania stresu itp. W wielu eksperymentach wprowadza się rożne po; et) zmiennej eksperymentalnej, na przykład różne stopnie siły oświetlenia, odstępy czasu, rozmiary lezji mózgu czy dawki środka farmakologicznego O ile mw-rj sądzić, ze poziomy stanowią zbiór reprezentatywny i jest możliwa między -s: interpolacja, o tyle lego rodzaju zmienne zwykle uważa się za stale (\7vwiw< można wyobrazić sobie badanie, w którym na przykład pobieramy losowo slupu oświetlenia bądź dawki środka farmakologicznego z populacji stopni lub dawek Zwykle jednak nie projektuje się eksperymentów w ten sposób.

^flr/Ytnujetny oczekiwane średnie kwadraty w m.«dclu miewanym

^,6-•    tabeli 16.3 można określać wymagane »v/ ckiw.mu    klasyfikuj-.

przy n - 1. Gdy spełniony jcM ten warunek mc ma redr,: h kwa*, ^wewnątrakratkowych. Oczekiwania dotyczące efektów wierszowych kolumn-. ~ interakcyjnych w modelu losowym, stałym i mics/anym u/sskujem;.

*, l', podstawiając do wzoru właściwe wartości (R, - RtiR_r i (C, - CVC_r

j_h7 Wybór składnika błt;du

składnika błędu oznacza wybór właściwego średniego kwadratu do umie-* _a w mianowniku stosunku F przy badaniu efektów wierszowych, kolumno-^K. ,_nterokcyjnych. Ogólnie rzecz biorąc, pr/y formułowaniu stosunku / w/.or ^%) zekiwany <redm kwadrat w liczniku powinien obejmować o jeden składnik aniżeli wzór na oczekiwany średni kwadrat \s mianowniku Powinien to ós. iTtkows składnik dotyczący efektu, który akurat badamy Po wprowadzeniu tego ^pełnienia do wzorów na oczekiwane średnic kwadraty podanych w uheli ló i iJeroy sformułować następujące reguły:

I Model losowy, n > 1. Właściwym składnikiem błędu do badanu efektu interakcyjnego jest Ą.

I    ^

F =^-

^r n    •>

i;

pewnym składnikiem W«du d.. badanu clcklń* *wsw*ych . kolumno-wych jest si, ■

-    s-j..-.;

1 Model stały, n > I. Właściwym składnikiem błędu jest v;. do badanu efektów interakcyjnych, wierszowych , kolumnowych Odpowiednie trzy stosunki t są następujące

-2    i*

_ _ r_{K    F =} '•

Fn - V    • ^F'    '    ¹ C-

305