CCF20111229020

23

ogniw zbędnych albo luk i przerw, często obserwuje się brak ciągłości między elementami: dziecko działa chaotycznie albo też powtarza te same stereotypowe czynności. Wykonuje je często na zasadzie samonaśladownictwa. O ile takie ćwiczenie reakcji odruchowych oraz prostych schematów czynnościowych jest zupełnie naturalne dla wieku niemowlęcego, o tyle może budzić niepokój, gdy utrwala się w wieku poniemowlęcym, kiedy można oczekiwać innych, bardziej złożonych form działania, na przykład manipulowania przedmiotami i zabawkami w sposób specyficzny, dostosowany do strukturalnych i funkcjonalnych własności obiektów. Pozostawanie przez zbyt długi czas na prymitywnych etapach rozwoju struktury czynności zdarza się najczęściej w środowiskach instytucjonalnych (np. w domach małego dziecka) i świadczy o niedoborze oddziaływań wychowawczych. Z kolei przewaga czynności chaotycznych u dziecka w okresie, gdy powinny one już zanikać na korzyść czynności bardziej celowych i planowych oraz lepiej zorganizowanych, występuje z reguły w takich środowiskach rodzimych, w których dziecko pozostaje ustawicznie pod natłokiem nowych bodźców, gdzie kupuje mu się wciąż nowe zabawki, często niedostosowane do jego wieku, nie współdziałając z nim w zabawie. Innym źródłem czynności chaotycznych jest nadopiekuńcza postawa rodziców, połączona ze stawianiem dziecku nadmiernych wymagań, co przejawia się często w chęci popisania się umiejętnościami dziecka przed krewnymi i znajomymi. Powrócimy jeszcze do tych zagadnień w części ostatniej, wskazując w tym miejscu jedynie na niektóre przyczyny trudności rozwojowych wywołanych niedoborem lub nadmiarem wpływów wychowawczych.