CCI20111111061

jednakowe zwojnice umieszczone na obwodzie twornika prądnicy. W poszczególnych zwojnicach twornika podczas wirowania ma-gneśnicy będą się indukowały s.em. o tej samej częstotliwości f i o tej samej amplitudzie E_m. Jednakże wartości chwilowe s.em.

Rys. 5-7. Trzy zwojnice na obwodzie twornika

w tych zwojnicach będą w danej chwili różne, a to wskutek ich różnego położenia względem pola magnetycznego. Istotnie, jeśli za początkową chwilę przyjmiemy tę, w której oś magneśnicy zajmuje położenie poziome, to przy ruchu magneśnicy w kierunku oznaczonym na rys. 5-7, w tej chwili początkowej w zwojnicy 1-1' — s.em. będzie równa 0, w zwojnicy 2-2' — będzie miała pewną

Rys. 5-8. Wykres s. em. indukowanych w trzech zwojnicach

wartość dodatnią rosnącą, w zwojnicy zaś 3-3' — wartość ujemną o malejącej wartości bezwzględnej. Wartość szczytowa s.em. dodatniej wystąpi najpierw w zwojnicy 2-2', potem 1-1' i wreszcie w 3-3', co jest uwidocznione na wykresie (rys. 5-8).

Tę niejednoczesność zmian s.em. uwzględnimy w równaniach wartości chwilowych wprowadzając pojęcie wielkości kąta nie zmieniającego się w czasie i zwanego fazą początkową. Kąt ten oznacza się zazwyczaj grecką literą Określa on położenie zwojnicy (względem pola magnetycznego), od którego zaczynamy liczyć czas t. Wobec tego ogólna postać równania wartości chwilowych s.em. powstających w zwojnicy wyrazi się wzorem

e = E_m sin (t +"»[>)    (5-10)

W przedstawionym na rysunku 5-7 przykładzie wytwarzania s.em. położenie początkowe zwojnicy 1-1', a więc i fazę początkową s.em. powstającej w tej zwojnicy określa kąt % = 0, a zatem wartość chwilową tej s.em. wyrazi równanie

= E₁ sin ■»!>

i dla chwili t = 0 wartość e_x =■ 0; natomiast w zwojnicy 2-P' fazę początkową s.em. określa kąt % > 0, a zatem wartości chwilowe s.em. w tej drugiej zwojnicy określa równanie

e₂ = E_m sin (co£ + t|j₂)

i dla t = 0

e₂ = E_m sin ip₂ > 0

W zwojnicy 3-3' i faza początkowa s.em. powstającej w tej iwojnicy wynosi — i|>₃, a więc

e₃ = E_m sin (cot-%)

’ dla t = 0

e₃ = E_rn sin (-%) = —E_m sin % < 0

Aby móc w pełni określić wielkość zmieniającą się sinusoidalnie, muszą być dane jej: wartość szczytowa, częstotliwość lub pul-sacja i faza początkowa.

Z wykresu na rys. 5-8 wynika, że przebieg zmienności poszczególnych s.em. różni się na skutek ich różnych faz początkowych. O tych s.em. mówimy, że są względem siebie przesunięte w fazie. Przesunięcie fazowe określa tzw. kąt przesunięcia fazowego. W rozpatrywanym przykładzie kąt przesunięcia fazowego e₂ względem e_x wyniesie rl>₂, e₃ względem e₁ wyniesie — % a e₃ względem e₃ jest przesunięte w fazie o +ip₃. Kąt przesunięcia fazowego e* względem e₂ wyniesie ip₃₂ — — Mb^-( ^—^3) ^{= —}    +

123