CCI20111111148

dziemy do wniosku, że strefa obojętna przesunie się w kierunku przeciwnym do wirowania twornika.

Pole twornika powoduje nie tylko skręcenie wypadkowego pola magnetycznego maszyny, ale również osłabienie strumienia przenikającego twornik, co w wyniku wpływa na zmniejszenie indukującej się w tworniku s.em. Opisane zjawisko nazywa się oddziaływaniem twornika lub reakcją twornika.

Przesunięcie się strefy obojętnej w maszynie w znacznym stopniu pogarsza warunki pracy maszyny i może być przyczyną iskrzenia na komutatorze pod szczotkami. Dla usunięcia tych ujemnych

Rys. 12-9. Oddziaływanie twornika: a) główne pole magnetyczne maszyny dwubiegunowej, b) pole magnetyczne wytworzone przez prąd przepływający w uzwojeniu twornika, c) wypadkowe pole

magnetyczne

skutków oddziaływania twornika przesuwa się szczotki na obwodzie komutatora w prądnicy w kierunku wirowania twornika, a w silniku w kierunku przeciwnym. Sposób ten nie jest dogodny, ponieważ kąt przesunięcia szczotek zależy od obciążenia maszyny. Toteż we współczesnych maszynach elektrycznych prądu stałego stosuje się albo dodatkowe bieguny magnetyczne, tzw. komutacyjne, albo dodatkowe uzwojenie kompensacyjne na nabiegunni-kach magnesów głównych. Wytwarzają one w maszynie dodatkowe pole magnetyczne znoszące oddziaływanie twornika. Uzwojenia biegunów komutacyjnych i uzwojenia kompensacyjne łączy się szeregowo z uzwojeniem twornika i odbiornikami; na schematycznych rysunkach zaciski uzwojeń tych są oznaczone literami GH.

12.5. Sposoby wzbudzania prądnic prądu stałego

Uzwojenie wzbudzające elektromagnesów prądnic jest zasilane prądem stałym. Ze względu na sposób asilania rozróżnia się:

a)    prądnice obcowzbudne,

b)    prądnice samowzbudne.

a. Prądnice obcowzbudne mają elektromagnesy wytwarzające pole magnetyczne. Uzwojenie wzbudzające (K—J) tych elektromagnesów jest zasilane z obcego źródła napięcia, np. z baterii akumulatorów (rys. 12-10).

W obwodzie wzbudzenia umieszcza się odpowiednio dobrany opornik t—s o zmiennym oporze, połączony szeregowo z uzwojeniem (K—J) elektromagnesów. Spełnia on rolę regulatora s.em. Przez zmianę oporu w obwodzie wzbudzenia zmienia się prąd,

Rys. 12-10. Schemat połączeń prądnicy obcowzbudnej <---

U

—.......-

Rys. 12-11. Charakterystyka ze-    j j

wnętrzna prądnicy obcowzbud---

nej    bn

a tym samym i strumień magnetyczny, od wartości którego zależy s.em. prądnicy. Zacisk q regulatora zwany przeciwiskrowym ma na celu zwieranie obwodu wzbudzenia przy jego nagłym przerywaniu, by w ten sposób zapobiec skutkom znacznej s.em. samo-indukcji powstającej w uzwojeniu elektromagnesu przy przerywaniu płynącego ^łam prądu.

Zależnie od obciążenia prądnicy, tzn. od włączenia w jej obwód zewnętrzny odbiorników, można przekonać się, że ze wzro-

297