CCI20111111183

rowego stosowanego do zabezpieczenia silników elektrycznych przed przeciążeniem (rys. 16-4). Częścią zasadniczą przekaźnika cieplnego jest płytka bimetalowa 2, składająca się z dwóch płytek z różnych metali sztywno połączonych ze sobą. Płytka dolna jest wykonana z metalu o większym współczynniku rozszerzalności cieplnej niż górna. Jednym końcem płytka jest zamocowana na sztywno, drugim końcem dotyka dźwigni 3, którą dociska do płytki sprężyna 4. Dźwignia 3 umocowana przegubowo zamyka poprzez styki 7 obwód sterujący. Płynący w tym obwodzie prąd wytwarza w zwojach cewki 5 pole magnetyczne, które wciąga rdzeń zamykający obwód główny za pomocą styków 6.

Rys. 16-4. Schemat    Rys. 16-5. Schemat przekaźnika

przekaźnika ciepl-    elektromagnetycznego

nego

Z chwilą przeciążenia w obwodzie głównym prąd o zwiększonym natężeniu płynący przez element grzejny 1 przekaźnika rozgrzewa płytkę bimetalową 2, która na skutek różnych współczynników rozszerzalności cieplnej metali zacznie wyginać się do góry. W ten sposób zluzuje się dźwignia 3, działanie sprężyny 4 spowoduje otwarcie styków 7, dzięki wytworzonej przerwie w obwodzie sterującym zaniknie pole magnetyczne w cewce 5, sprężyna 8 odciągnie rdzeń, otworzą się styki 6 i w obwodzie głównym nastąpi przerwa. Ponowne włączenie obwodu głównego osiąga się przez naciśnięcie przycisku 9.

Jako przykład przekaźnika elektromagnetycznego rozpatrzymy zasadę działania przekaźnika przedstawionego na rys. 16-5.

Jest to przekaźnik nadmiarowy, składający się z rdzenia 1, wykonanego z blach stalowych. Na biegunach rdzenia nawinięte jest uzwojenie 2. Pomiędzy biegunami umieszczona jest stalowa zwo-ra 3 w kształcie litery Z, zamocowana na osi i odciągana sprężyną 4. Do osi jest przymocowana dźwignia 5, która może zwierać lub rozwierać — zależnie od konstrukcji przekaźnika — styki 6 obwodu sterującego. Końce uzwojenia są połączone z obwodem głównym. Przy przepływie prądu przez uzwojenie 2 wytwarza się pole magnetyczne, które przyciąga zworę do biegunów. Zwora obraca się w kierunku ruchu wskazówek zegara. Obrotowi zwory przeciwdziała sprężyna spiralna 4. Przy wzroście prądu w obwodzie głównym ponad wartość dopuszczalną zwiększa się strumień magnetyczny, a tym samym i moment napędzający zworę, której obrót spowoduje poprzez styki 6 zamknięcie obwodu sterującego, co wywoła odpowiednie działanie włączonych do obwodu sterującego wyłącznika lub nastawnika.

Rys. 16-6. Stycznik elektromagnetyczny: a) otwarty, b) zamknięty:

1 — elektromagnes napędu, 2 — zwora elektromagnesu z dźwigniami zapewniającymi docisk styków, 3 — styki

Warunki pracy urządzeń napędowych wymagają nieraz bardzo częstych łączeń, których liczba dochodzi do 2000 łączeń na godzinę. Dla usprawnienia pracy tego rodzaju urządzeń stosuje się tzw. styczniki, czyli łączniki, których styki są utrzymywane w stanie zamkniętym przez siłę zewnętrzną, wytwarzaną najczęściej przez elektromagnes sterowany zdalnie. Styczniki mają tę przewagę nad wyłącznikami, że umożliwiają nie tylko zdalne wyłączanie, ale także i włączanie obwodów przez otwieranie i zamykanie obwodu cewki elektromagnesu sterującego. Sterowanie zdalne odbywa się

307