dew0026

Załącznik 1

MAGNETYZM ZIEMSKI I MAGNETYŹM OKRĘTOWY

INFORMACJE OGÓLNE

Pojęcia podstawowe

Zjawisko magnetyzmu przejawia się we wzajemnym przyciąganiu lub odpychaniu namagnesowanych ciał. Analogicznie do pojęcia ładunku elektrycznego, wywołującego pole elektrostatyczne, można wprowadzić pojęcie ładunku (bieguna) magnetycznego m, będącego źródłem pola magnetycznego. Pomiędzy dwoma namagnesowanymi ciałami o ładunkach magnetycznych i , znajdującymi się w odległości r od siebie, powstaje siła ich wzajemnego oddziaływania F, którą można obliczyć ze wzoru:

" ^r2

gdzie:

y - przenikalność magnetyczna ośrodka, w którym znajdują się ciała? w przypadku powietrza wynosi ona 1.

Ładunkiem (biegunem) jednostkowym (w układzie CGS) nazywa się taki ładunek, który na równy sobie, znajdujący się w odległości 1 cm, działa siła 1 dyny.

Stosunek siły F do ładunku próbnego m jest miarą natężenia pola magnetycznego H w danym punkcie:

Natężenie pola magnetycznego jest jedną z wielkości je charakteryzujących, jednak we współczesnej teorii magnetyzmu podstawowa wielkością charakteryzującą to pole jest indukcja magnetyczna B_# która w powietrzu (a ściśle w próżni) związana jest z nim zależnością:

B * y_o-H

gdzie u jest stałą magnetyczną, wiążącą natężenie pola magne-

U

tycznego wyrażone w amperach na metr, z indukcją w teslach (w u-kładzie SI) *

Jeśli wziąć pod uwagę, źe podczas kompensacji i określania dewiacji na statku pole magnetyczne mierzy się w umownych jednostkach skali przyrządu używanego do pomiarów, to jest oczywiste, że wówczas stała u nie odgrywa żadnej roli i można przy-

w

jąć K-B. Mówiąc inaczej, na statku nie ma znaczenia, czy mierzy się natężenie pola czy indukcję magnetyczną - tradycyjnie od lat wielkością używaną w teorii dewiacji jest ta pierwsza.

Igła kompasowa na statku ustawia się wzdłuż linii sił wypad* kowego pola magnetycznego, powstałego ze złożenia pól magnetycznych Ziemi i statku. Analizując w teorii dewiacji oddziaływanie na nią tych pól używa się składowych poziomych ich natężeń, nazywając je siłami. Należy pamiętać, że jest to pewne świadome u-proszczenie oroblemu, bowiem w celu uzyskania rzeczywistych wartości oddziaływających sił należałoby wielkości natężeń pomnożyć przez ładunek magnetyczny igły kompasowej.

Mapy magnetyczne

Deklinacja, inklinacja i natężenia ziemskiego pola magnetycznego noszą nazwę elementów magnetycznych Ziemi. Wydawane są specjalne mapy magnetyczne, przedstawiające rozkład wartości tych elementów i ich* zmiany. Na mapach tych naniesione są odpowiednie izolinie, łączące miejsca o jednakowych wartościach^danego e-lementu magnetycznego otaz izolinie jednakowych wartości jego zmian. Są to: