DSC00294 2

tft) Ptodan*

Podanie

•    4 k.órv w XIX wieku obejmował również (w epoce i _późni .

C,»iumk.    ._c j „ i^jy. Podanie to opowieść epicka u '¹'

_>nvh bitiiamai ■ _ustnił.) „ tematyce regionalnej, tłumacząca 1*'

geograficznych danej okolicy (geneza na?' ł^xmMJ '„ ,    , Indowa, pochodzenie gła/ow narzutowych i,U.)    ’

u"r»Vkbch zjawisk atmosferycznych czy obiektów as,_ro£ ^thodKn" ulko związana z postaciami. w vda.ven.am. h.s,ory_tzny.

' _kt6_. cieszyło sic wówczas ogromną popularnością, byl₀ ^mf^{R ,}:Tm_tovh nrerzach. la opowieść - znana w całej Euroji?

sile narodu, która powstań,e, gdy „nadejdzie ' SoSSku „deku zbierano głów nic podania regionalne, np. z„_ią. **“ bidami- kamieniami czy grzeszn.kam. skamieniałymi na • ■    , ₀,, \\ „rod takich zbiorów na uwagę zasługują Poda-

wzór bibłunei^ ^ _laeu?kie (1845) Lucjana Siemieńskicgo oraz

AŁizouszu (z dodatkiem kilku sdąskich , wielko• *Zl_hl (i85 >) Romana Zmorskiego. Na podstawie tego rodzaju podań

T- fttllinf—~*— Fredry ***** ^{nad Usk,e}”'-    ^z

Zmnyeh w czterech obrazach (1829). Piękną literacko ‘>ustrac,ą wyobraźniowej ukształtowanej przez podania jest tzw astronom,a Wo.sktego

£?VJS. Ł jak    po ‘T,°“

z Tański chHoffmanowej, Wyjątki z podroży po Galtcp w1831 r (1835) Zesotc Pa ul ego czv Dziennik podróży do Tatrow (powsta y w roku 1832, oroszony dmkiem w roku 1853) - Seweryna Goszczyńskiego. W takich utworach zamieszczano podania przytoczone przez podróżnych |ako ciekawostki ukazujące bogactwo - kolorytu lokalnego regionu. Podania publikowane bvh na lamach regionalnych czasopism, takich )ak „1 szu Krakowska^; (1819-1822) czy wielkopolski „Przyjaciel Ludu, czyli ygo -nik Potrzebnych i Pożytecznych Wiadomości'’ (1835-1849).

Poemat

Jest to rozbudowany utwór wierszowany. Wśród wielu odmian tego gatunku warto wspomnieć o poemacie dydaktycznym, którego najbar*

dziej zimnym przykładem jest Sztuka _n

KiawcreRo Dmochowskiego. Auior w    (I?**,

_dy poetyki obowiązującej pisarzy i ⁰*^mt P°etna,_u '"‘“oukj

klasyków - sukces literacki. W romanty,^¹** - Uedlu- **'[***' rodzaju poematów, w czasach nam ws^l ^Prak,V«.nie ' *^"na* k° _(np. Traktat moralny Czesława Mil^l?^lnych P"K«wiają £'*** **> Innym rodzaiem omawianego Ratunku    ^crzad’

jący się akcją nieprzerywaną wątkami    d**-

niantyzmu tego rodzaiu poematy w_vwź_v ^{V nymi}- ^Vv określT* fabuły historycznej, np. w utworze M ^>''’^tywano do _pr/(._ds, ? ^r°-wstały w roku 1817) -> Adama Mick£^ odmianą gatunku byl poemat liryczny w kt    ^w romantyk

Dzięki Byronowi (Don Juan, Wędrówki Childe Harolda) oraz Słowackiemu (Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu, utwór powstały w łatach ISio--1839, -> Beniowski, 1841) ważną odmianą strukturalną był poemat dygresyjny. Wątek fabularny tego obszernego utworu, dzielonego zazwyczaj na ustępy (pieśni), przeplatany jest dygresjami narratora. Bywa, jak w Beniowskim, że poemat składa się z luźnych, niepowiązanych ze sobą -> fragmentów, które tworzą całość jakby niedokończoną. Fragmenty łączy postać głównego bohatera. Autor poprzez przeplatanie tragicznych

są uczucia podmiotu lirycznego (np' VP ę ^lem«c_m nadrzędny Słowackiego wydany w roku 1839)    Poonat j_ulju

i komicznych elementów tworzy dystans do swojego bohatera; jest to sygnał dla odbiorcy, aby nie absorbował całkowicie swojej uwagi wydarzeniami fabularnymi, lecz skoncentrował się na snutych przez narratora refleksjach, gdyż one w poemacie są najważniejsze. Dygresje, często zabarwione ironią (-> ironia romantyczna), odnoszą się m.in. do warsztatu

artystycznego autora, konwencji literackich i przyzwyczajonego do nich odbiorcy. Narrator bezpośrednio zwraca się do czytelnika, dyskutuje

z nim, nieraz z niego kpi.

Inną odmianą poematu jest poemat opisowy - niezwyke popu arny w dobie -» klasycyzmu porozbiorowego. Formą wypowie zi omawiane go poematu jest opis, najczęściej zjawisk przyrody, prac ro mczyc »zy cia wiejskiego, a także krajobrazów' i zabytków. Poematami optóo które powstały w dobie klasycyzmu, są m.in. Softów w sposo te graficznym opisana wierszem (1804) Stanisława Irem c ‘W‘ miaństwo polskie. Poema w czterech pieśniach (pows e w a -1830, fragmenty drukowane od roku 1812) Kajetana kozmiana. |tdna