DSC00309

dełowe go pjP ni wymyśleniu Autom Modelowego, który ! P M toiumy i aotorefn empirycznym, Ita, W oKKecuiya obrachunku, z intencje telutu Tekst jot zatem czymi więcej rui parametrem wykorzydywanym do potwierdzenia Inter, pretacji. teku jot przedmiotem twdowmym przez interpretację, kión mi podać umkmęteio kola, ponieważ potwierdzi iię aa podstawie lejo, co urna zbuduje. Nie witydzę tę przyznał, że tai definiuję itare, lecz wciąż jare „koło ber. meaeuiyczfie*.

Rozpoznać winno operls to rozpoznać strategię semiotyce ną. Sirfrfu tffnifrtjffnif¹ iiicJtic4y4lajwifwykt^ na fninrir ogdfńiTpr^j^ych konwencji iivllttvcznvch. Jeżeli Historia zaczyni'iTT:xJ zwrotu. ^Pewnego razu”, istnieje duże praw. dopodobiefoiwo, że mamy do czynienia z ba|ką i że ćwokowi, nymj postulowanym czytelnikiem modelowym jcii dziecko (lub dorosły gotowy reagować”po dziecięcemu), Naturalnie, użycie tego zwrotu może okazać się ironiczne, a tekst należy

w dalszym ciągu tekstu odkryję, że zachodzi przypadek ironii, to do tego odkrycia konieczne było rozpoznanie, iż tekst ni początku udaje bajkę.

Jak potwierdzić domysł dotyczący imenlio operisl Jedyny sposób to sprawdzenie domysłu z tekstem jako spójną cało* kią. Metoda (a jest również nienowa i pochodzi od świętego Augustyna (De doctrina Christiana): każda interpretacja pewnego fragmentu tekstu może być przyjęta, jeżeli zyska po- . twierdzenie w innym fragmencie, i musi zostać odrzucona, jeżeli inny fragment jej przeczy. W tym sensie wewnętrzni spójność tekstu trzyma w ryzach narowy czytelnika, które nie pozostają pod żadną inną kontrolą. Borges zasugerował (w opowiadaniu Piem Menard, autor Don Kichota)", że byłoby fascynujące przeczytać O naśladowaniu Chrystusa tak, jakby autorem tego dzieła by) Cćline. Pomyślałem, że to może być zabawne i intelektualnie owocne. Odkryłem zdania, które

" I. L Filzy. podoi)! A. SaM-loiczytonb. PIW, Wunm 1972, llMS

mógłby nftpittść Cóline („Lub |ui| kocha to, co prott i pokorne, nie brzydzi lic brzydotą, nic waha tlę odztać i znoszone łachmany"). Lecz tego rodzaju lektura (tanowi odpowiedni „schemat" dla bardzo niewielu iM i Imltoiio, Cdi reszta, czyli większa część książki, opiera lię tego rodzaju odczytaniu. Jeżeli natomiast przeczytam tę książkę jako Średniowieczną encyklopedię chrześcijańską, tekst okazu* je ślę spójny we wszystkich swych fragmentach.

Zdaję sobie sprawę, że w tej dialektyce między intencją czytelnika i intencją tekstu zupełnemu zlekceważeniu uległa intencji autora empirycznego. Czy mamy prawo zapytać, jaka była „rzeczywista" intencja Wordswortha, kiedy pisa) wiersze z cyklu Lucfl Jeżeli przyjąć moją ideę interpretacji tekstu jako odkrywania strategii zmierzającej do wytworzenia czytelnika modelowego - rozumianego jako idealny odpowiednik autora modelowego (który pojawia się tylko jako strategii tekstowa) - lo pojęcie intencji autora empirycznego staje się z gruntu bezużyteczne. Musimy uszanować tekst, a nie autora jako konkretną osobę. Niemniej wyeliminowanie biednego autora jako czegoś nieistotnego w przygodzie interpretacji może się wydawać dość brutalne. W procesie komunikacji zdarzają się przypadki, kiedy wnioskowanie o intencjach mówiącego jest niezwykle istotne, na przykład w komunikacji potocznej. Anonimowy list o brzmieniu: „Jestem szczęśliwy", może się odnosić do bardzo szerokiego zakresu możliwych podmiotów wypowiedzi, to jest do całej klasy osób, które nie czują się smutne. Lecz jeżeli ja, w tej właśnie chwili, wypowiadam zdanie: Jestem szczęśliwy”, jest absolutnie pewne, że moją intencją było stwierdzenie, te osobą szczęśliwą jestem ja, anie kto inny, i w imię fortunności naszej interakcji wzywam państwa do przyjęcia takiego założenia. Czy powinniśmy brać pod uwagę słowa żyjącego autora, który o jakiejś interpretacji swego tekstu mówi: „Nie, nie to chciałem powiedzieć”? Pytanie to będzie tematem mojego następnego wykładu.