DSC00336

JM

**-• „ortycfc.fi, Judząc despotę'. jM ważne stanowisk,.

' ,_lh,„₀ po to. by » odpowiednie) chwtłi zadać    “U-

^,”T^>-v Ten an»robtó wątek podjęła » '“lach II wojny światowy'^{V> li}°^s " StaWtlerowska. PwedniJiOtvano wtedy ów ickst, powiąż,,, ''^,r°Pa-^łr'"^Ul'i „mf interpretowaną ideą konra.la Wallenrod*. \y _r .i*'" ^,rtSć

,    artykułów propagandowych pL,, ^

ZZ*******" "2ż^epop?^fsil!| f^,,w %/fci^ka'

nm&tchnieprtyjętvm pra»t-m s a mego |e» ^zyskanie zauta_nia ££prreriwnika. aby mu *lymskutcczme, szkodzić, _{la n}

Srająca zdradf    ^b"”' ^dafezt-fi°.^w «*»«* * ⁿ'^nieiszv‘‘^-

weszła Polakom w kiew dzięki wychowaniu trwającemu pokolenia" ^Vm' Walterskotyzm

Wydanie Pieśni Osjanj (1760) przyczyniło się w Europie do wzrr zainteresowania Szkocją - ściślej: opiewanym przez Osjana (->osjanizmi zwiem szkockich górali, reprezentantów ludów północy, które twórz według Herdera I - herderyzm) poezję „dziką”, nowatorską, oryginał,, ' nieskażoną cywilizacją (ściślej: kulturą o proweniencji śródziemnonior’ skiej. pod której wpływem znajdowała się cała Europa).

Sowym impulsem do zainteresowania się Szkocją była twórczość Walte Scotta (1771-1832). Scott, urodzony w pobliżu Edynburga, kształci! si* w stolicy’ Szkocji i niemal całą twórczość poświęcił ojczyźnie. Pisał o _n ■ u -> powieściach poetyckich (był tw órcą tego gatunku), ni.in. w Pani jeziora (1810). Pojawienie się Byrona uświadomiło mu niedostatki poetyckieg warsztatu, dlatego porzucił ten gatunek i zacząć pisać powieści historycy, ne (-* powieść). Sowatorskim zabiegiem pisarza była kreacja bohatera postaci fikcyjnej, obserwatora i uczestnika historycznych wydarzeń ukazanych jako tlo wydarzeń fabularnych. Innym elementem,* który wpro-wadził Scotu był -+ kołoryt łokałny, czyli ukazanie realiów czasu i miejsca akq, powieść. Pierwsza z nich, Wuuerly (1814) - w której pojawiły się ce-ch> charakterystyczne dla walterskotyzmu - przyniosła mu sławę hpolamj Scotta w Polsce zaczęła się m.j„. od utworu Poema ostatniego _l&26 Zr^°r² Kazimierza Brodzińskiego (1821). W latach ^6 1830 ^tt stal się w Polsce _2nanvnl powieściopisarzem dzięki prze--^^{aSZ ba CZt}^° ^Dmochowskiego. Inspirowały one twórców

* powicia historycznych (nun. Feliksa Bernatowicza i Aleksandra Bro-

tV^f,n‘^r

p *    ₁₈ ^ j foku konkurencyjna wobec jego utworów stała się

.^skicg°)* ^?°,_t historyczna, w której epatowano czytelnika frenezją.

*>'¹^_fl|5kł' P°^w,‘_{u p(},wieść Scotta nadal cieszyła się uznaniem wśród pol-JJf j p«> ty^{nł r}°świadomym nawiązaniem do twórczości szkockiego pisa-ki' ^h ‘"^,órcńW^ Tadeusza. -♦ Stanisław Pigoń stwierdził: „[...] zacho->c^;w kompozycji i w prowadzeniu akcji; tu i tam składają p**^obl . _trzy wątki, podobnie splecione: akcja początkowo wolna, n3 °^sn0".^<'. przechodzi przez dwie strefy środowiska; podział ról we-późnili^sz- ^ólzawodniczących, z osobnym bohaterem wątku crotycz-Jlug^r0_^dzin "_rywalem), a osobnym dla wątku patriotycznego (zarazem _nego (»)^e?° ^r'_vvnj_czą). Po wtóre, wspólne są tu i tam sposoby oddziały-postacią ^klC^°h_ra^_nię: tajemniczość, przeczucia i wróżby, niespodziewa-wania ^na ^    metodą walterskotowską nakreślono portrety osób

_ne ocalen^pieii^ _kostj_umu charakterystycznego, znamion folklory-przez ^ Arniki; również wśród upodobanych typów postaci znależli-^sljrCZn>zbieżność niejaką. Wreszcie i w ogólnym nastroju, rozkochaniu byśmy .    piecie, dalej w humorze i dominującej nucie optymi-

^się " bv acz z natury rzeczy mniej konkretnie, wskazać niejakie

7inu można    _

odobieństwo ujęć obu p.sarzy .

7 oiego literackiego patrona uznała Waltera Scotta -► kotena petersbur-ka programowo zwalczająca ówczesne francuskie powieściopisarstwo. Krytycy * P^{isarze koterii} (“* Michał Grabowski, -► Henryk Rzewuski) za istotny walor jego twórczości uznali koloryt lokalny. Pomijając obecne tv niej wątki walk narodowowyzwoleńczych (szkocki patriotyzm), a także pozytywny wprawdzie, ale przecież nie pozbawiony krytycyzmu stosunek do przeszłości, pisarze grupy uznali jego twórczość za wzorcową apoteozę dawnośd, przeciwstawianej zgubnej współczesności, zakażonej wpływami obcych idei filozoficznych i narodowowyzwoleńczych „mrzonek”.

W duchu walterskotowskim powstawały głównie powieści historyczne

Grabowskiego i Rzewuskiego. Do twórczości Scotta nawiązywał również -> Józef Ignacy Kraszewski.

Weintraub Wiktor

Ur. 10 kwietnia 1908 roku w Zawierciu, zm. 14 lipca 1988 roku w Cambridge (USA); historyk literatury, krytyk literacki. W latach 1925-1929 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim Od roku 1937 prze-