DSC02296

52

Tabela 2. Przykład ułożonej tabeli zmiennych

Lp.	Typ zmie nnej	—- Treść	Wskaźniki pomiaru	Mierniki pomiaru zmiennej
	Zależna	Wyniki pracy kierowniczej	integracja zespołu	techniki socjometrycznc
			stopień' osiągniętych celów finalnych	skale i testy wyniki w pkl. i %
II	Nieza leżna	1.1. Funkcje kierownicze	a) stopień realizacji poszczególnych funkcji H	chronokarta 21 dni obliczenia % czasu pracy
		2.2. Style kierowania	zgodność stylu kierowania z klasyfikacjami i' postawami zespołu pracowników	arkusze, ocen , zgodność oceny, ze stanem faktycznym, częstotliwość poleceń autoanalizy
		3.3. System informacji' kierownictwa	wskaźnik częstotliwości wpływów informacji-wg poszczególnych typów	rozkłady % informacji częstotliwość^1 wykorzystania informaj cii w decyzjach kierowniczych*#
			skuteczność	szybkość i optymalność przyjętych decyzji ^w %) oparta na zbudowanym systemie' | informacji; i
		4.4. Osobowość kierownika	cechy osobowościowe	częstotliwość ich występowania w skali
Ul	Pośredni cząca	1.1. Kwalifikacje kierownicze	poziom wiedzy	pomiar testowy'
			pomiar umiejętności	pomiar testowy i jego wyniki .
		2.2. Stopień zor- ganizowania instytucji	wielkość instytucji	pomiar skatowy
			struktury macierzowe organizacji ''	analiza relacji wzajemnych struktur
		3.3. Czas kierowania i inne	zakres i zasięg	pomiar iiościowy.iskatowy

Niezależnie od dość szerokiej literatury dotyczącej doboru, układu i pomiaru zmiennych, to najpełniejszą ich wykładnię zastosowania w badaniach pedagogicznych zorientowanych na pomiar procesów wychowawczych dal H. Muszyński i stąd też ten tekst publikowany w całości wart jest pogłębionej refleksji studiujących.

(Materiał źródłowy „A”)

H. Muszyński, Metodologiczne problemy pedagogiki, Wrocław 1967.

WSKAŹNIKOWANIE ZMIENNYCH W BADANIACH NAD WYCHOWANIEM

I. Uwagi wstępne

W miarę jak pedagogika współczesna odchodzi coraz bardziej od spekulatyw-nych metod rozwiązywania abstrakcyjnych problemów i staje się dyscypliną empiryczną podejmującą problemy istotne dla praktyki, coraz większego znaczenia nabierają w niej kwestie związane z pomiarem zjawisk stanowiących przedmiot jej badań. Nowoczesna pedagogika jest nauką rozwiązującą praktyczne problemy działalności dydaktyczno-wychowawczej. Oznacza to, źe jej zadaniem jest opracować i konstruować teoretyczne hipotezy i koncepcje dotyczące wychowawczych oraz dydaktycznych działań, a następnie weryfikować je za pomocą metod swoistych dla nauk empirycznych.

Pedagog tak uprawiający swoją dyscyplinę staje przed całym szeregiem nowych problemów metodologicznych. Jednym z nich, o szczególnej doniosłości, jest problem pomiaru zmiennych występujących w badaniach zależnościowych.

Problemem tym i sposobami jego rozwiązywania w odniesieniu do badań nad wychowaniem zajmiemy się w niniejszym artykule.

2. Zmienne >t> badaniach pedagogicznych

Uwagi te rozpocznijmy od przypomnienia pojęcia zmiennej. Mówiąc tutaj o zmiennej, mamy na myśli jakieś zjawisko lub przedmiot, który może występować w różnych postapśash lub wariantach i który pod tym względem może być rozpatrywany. Tak więtypod pojęciem zmiennej kryje się zawsze określona cecha jakiegoś fragmentu otaczającej nas rzeczywistości: laka jednak, która w danych warunkach i 4ib nym przedziale czasu może ten fragment rzeczywistości odpowiednio zróżnicować^^

Badania pedagogiczne obejmują wyjątkowo wiele rodzajów zmiennych. Jest tak, dlatego że poszukiwanie zależności między różnymi działaniami wychowawczymi, a ich efektami (takie zależności nazywamy sprawczymi) nie jest możliwe bez uprzedniego ustalenia zależności bardziej ogólnych zachodzących między różnymi zjawiskami socjologicznymi i psychologicznymi (zależności takie nazywamy teoretycznymi dla tamtych), jak również bez uwzględnienia wpływu na efekty działań wychowawczych najrozmaitszych czynników interweniujących. Dodajmy także, że pojęcie efektów obejmuje również bardzo różnorodne zjawiska, spośród których tylko część można zaliczyć do zmiennych osobowości.

Warto w tym miejscu zauważyć, że pojęcie zmiennych znajduje w pedagogice zastosowanie nic tylko w odniesieniu do badań zależnościowych. Badania takie muszą często zostać poprzedzone odpowiednią diagnozą. Może się ona odnieść zarówno do warunków, w jakich zachodzą procesy nauczania lub wychowania, jak też do ustalenia, jakie działania dydaktyczno-wychowawcze są podejmowane w rożnych instytucjach czy środowiskach społecznych lub też, jakie wyniki takich działań są osiągnięte.    - y