DSC05026

XXXVIII

mc' ' l SNftti acmskic prremo>ł u w \ mfau    ^

w \ no: \>;uV M:)V i\\ or/> wo ję/y kowe. pr/y czy m konun ^k?^ńcu

o> polega aa wprowadnmu pn> słów. w > ra/en pouv.-n\Jh ^sł°"'

pwi będą niefk zdrobnień i zgrubień („miej się też . ^Uc,ci - **■    »— —    • • , . ^v**scm (j₀

Rfj 1 RETORYKA

t u «\Kn*YsnK \ iwOKv.ości

.    '•‘V

J"    a> .-broiwkn I wulgar>*nów. śmiałych metafor i po-

\ :»sch    i-m* umie mac/ej nwwtć. jedno jakoby mu

•    .. _{v cf}bx pirfdmly”). Rej ironizuje, wygłasza pogląd

'T- '. 1 V»ae4 . parodiuje sposób wywiania się i słownictwo . o uairwf.. ,A np. księżowsfcie kazanie w Krótkiej opranie.

to,U.^:ołn” głupca . demaskując łotra. Rej wykpiwa słabosc, , usklnae !udzkieW>¹»»^v- przy czym najistotniejszymi czynnika-komizmu s, przerost , przesada. Prze/ osm.es/eme pisarz dokonać antcm degradacji postaci, a to nu byc przestrogą dla czytelni ka. bór\ w ten ^osób przekona się o efektach złego postępowania. Gromk śmiech Reia. które nabrzmiew a w Figlikoch. ma także inne

---,---Zartc cenił on jako czynnik życia zbiorowego, uważał je

WTTCZ za terapeutyc/ne. uważając, że nadmierna powaga i smutek sa szkodliwe dla zdrowia. W kończącym .ipoftegmatu wierszu pt Zamtait-rae Jo dobrych towaizyszó>> doszedł do wniosku:

Bo krototlU każda, skądkolwick przypadnie. Zafrasowane serce rozweseli snadnie,

Abow:em każdy frasunk i ciału, i duszy Barze szkodzi, a smętny duch i kości su>.\

Rej i retoryka. Re jest pisarzem specyficznym, odznacza się swoistym Stylem i językiem, ale nic jest arty stą prymitywnym^N. V\ szczególny sposób oddziałuje na jego twórczość także retoryka, bo częśc prozy organizuje on według jej zasad. Wskazują na to zjawiska rytmiczne występujące zwłaszcza w Postylli i Żywocie dis-*uLi poczciwego. chociaż autor wielokrotnie na ich kartach odżegnywał się od ..farbowanych a cukrowanych słówek" '⁰. Jego

^lv? w* ^k *•    ! ?^{traHy biNllrMr} • op cu., s. 77 i n.

Rat    ° ^ntKM7^{ct i nrm}« "p™* Mikołaja

¹ 1    ** ^H atertclaetltcie śmierci, op.cit.. s. 1Oó i n

-hec wynikała z kilku powodów’. Za Erazmem z Rotterdamu "ya/al. te wartości moralne są ważniejsze niż estetyczne zgodnie*/etyką protestancką sądził, te człowiek prosty, tj. nic nauczo-_nv wykrętnej mowy’*, może wykładać o prawdach wiary, wstręt budzity w nim również „cukrowane słówka" pogardzanych przezeń prawników. Dodać trzeba, że prócz wyjątków, nic pociągała literatura klasyczna, owa Circes, co „ludziom głowy odmienia-l i *, i w tej mierze wydaje się być spadkobiercą idei św. Hieronima christianus cicemnianus, zgodnie z którą świat chrześcijański i antyczny kierują się odmiennymi zasadami. Rej pozostał antycy-ceronianistą i w ynika to / jego zamierzonego programu literacko-

-estetycznego.

- .    * —o^/nał iei recu-

łv głównie za posreaniiiwm. . _______

znodziejom i z lektury rozmaitych tekstów. Wiele także cytował i tłumaczył (częściej parafrazował) łacińskich przysłów i sentencji, w łącza! do swoich tekstów opow ieści i anegdoty. Do najczęściej spotykanych sposobów retorycznej organizacji wypowiedzi należą: przemow y w prost („słuchajże", „patrz"), zw roty do czytelnika („mój miły bracie"), zdania wykrzyknikowe, pytania retoryczne, alitcracjc, anafory. chiazmy (odmiana paralelizmu składniowego polegająca na powtórzeniu członów w odwrotnej kolejności), pa-ralelizm stylistyczny (stosowanie synonimicznych wyrażeń), symetria stylistyczna (jednakowo brzmiące wyrazy w celu wyrażenia jednej myśli), konstrukcje trójkowe („to cnotliwemu, poczciwemu a skromnemu jest wstyd", także w ielopoziomowe — „drugie za karty, drugie za wino. drugie też sługam, kucharkom, dudom"), izokolizm — równoczłonowość (głównie Psałterza, co zbliża go

do form wierszowanych).

Architektura Rejowych zdań częstokroć łączy opisane wyżej techniki. Dobry przy kład ilustrujący zjawisko stanowi fragment poświęcony opisow i zagniew anego (Żywi człowieka poczciw ego