DSC05071

£ J Kochanowski. Fraszk:. opraw biesiadni.

fO. J Kochanowski. Odpraw a posła* greek

'^v — •«c(.«nu).

Ł AAA

c> się na autorytet Biblii, filo/olou i przeszłości w n., częściach    w /cyruintu z łatałem sam staJ^Pr2c<ln,ch

autoryteiem    ^{JC Sl}* *kim

IV RECEPCJA

Naśladrwo i uczniowie. Niemal od początku powstania kra kow>xiej d-u-sarr.: Macieja Wuzbięty zw iązał się Rej z tą oficyna a której ru, pierw uydai F    a potem następne dzieła (]i_lZe\

runi, Ż* lerzy nuw Żw jera*##). Wtedy też z Okszycem rozpoczęli *$poł?«cę Jakub Lubeiczyk i Andrzej Trzecieski. którzy dzielili z nim niiei u irrrinii pisarskie i staw iali sobie podobne cele li. mdcie: Labdczyk i Rej tłumaczy li psalmy. Trzecieski i Lubel-czy k przekładali Biblię. Rej tłumaczył perykopy do Postylli oraz koćnefllował Apokalipsę ii Jana. wszyscy trzej pisali pieśni reli-gjpg i okolicznościow e Ich dzieła poprzedzały i kończy ły wier-Izc napisane przez u spółtowarzyszy (np. utwory Trzecieskiego są zamieszczone w Zwierciadle. Lubelczyka w Postylli).

Rej nie pozostawił szkoły, jednakże wielu twórców- naśladou a-fojegt 1 ajwybitmejszym z pewnością był młodszy od Okszy -ca Jakub Lubdczy L

Nagłowtczanin był za życia niezwy kle popularny, czego dowodzą liczne wydania jego dzieł: Postylli (do pocz. XVII w. 6 wydań, u tym tłumaczenie litewskie: ok. 50 przekładów na język ruski). Wizerunku (3 razyh Zwierzyńca. Zwierciadła (po 2 razy). Powoływał: się nań inni autorzy, np. Orzechowski, który' w Żywocie i śmierci Jana Tarnawskiego przypominając w ahania Herkulesa na rozsądnych drogach odsyła do Wizerunku, w którym „baśń tę wyraził dobrze [...] stryj mój Mikołaj Rej Oksza"¹.

Np J Lubekzyk — Pieśń o niebezpieczeństw ie żywota człowieczego. A Trzecieskj — \iodhr+a albo Pieśń gdy dziatki wstaną. Pieśń ranna. Pieśń gdy słonce chodzi. Pieśń idąc spać itd.    .

'■ Szerzej SNicznanowski. Recepcja Reja w literaturze staropolskiej [w tegorj Studia i wizerunki. O poezji staropolskiej i jej badaczach Warszawa 1989. s. 166 i n_ Korzystam z ustaleń autora.

„ zasługi podnosili najbliżsi przy jaciele i w spółpracom ni-

_jak_Ub Przy łuski, Andrzej Trzecieski (porównał Reja do Dan-^cy ' p_t'trarki a jego imię tłumaczył z greckiego jako „zwyciężają-^tCf?_uds" tak bowiem Nagłów iczanin zwycięża siłą swego talentu), łakub Lubelczyk (dla którego Okszyc był „polskim Cyceronem"), Maciej Wirzbięta. a także pisarze należący do obozu katolickiego — Piotr Roizjusz. Stanisław Orzechowski. Bartosz Paprocki, Stanisław Reszka. Na przy kłady zaczerpnięte z Wizerunku powoływ ał się Piotr Stojeński iStatórius) — autor pierwszej polskiej gramaty ki — Polo-nicoe gramatices institutio (1568). Drukarz Reja, Maciej Wuzbię-t3, w dedykacji do drugiej edycji Zwierzyńca (1574) podkreślił, że Okszy c , jiie pomału wyjaśnił a wypolerował język nasz".

Z biegiem czasu zapominano o pisarzu i największych jego dzieł już nie wznawiano. Wprawdzie w ierszopis Stanisław Witkowski przypominał, że „Pierwszy Rej w darł się w las cnej Kalio-py” \ ale już Zbigniew Morsztyn odżegnywał się od jego poety ki, natrząsając się z rymów: „nie tak, jako było za czasów nieboszczyka starego Reja. kiedy: »Panie stary / Porzuć czary« uszło za największe acumeń

Sukces odniosły' natomiast pieśni Reja: Chrisie qui lux es ei di es. Psalm LXXX\\ Nakłoń. Panie, ku mnie ucho Twoje i Hejnał świta przedrukowywane przez w ieki dziesiątki razy w rozmaitych kancjonałach.

Osobną spraw ą pozostaje wpływ Reja na tw órczość poety czarnoleskiego 7 Legenda literacka głosi, że Rej, przeczytawszy pieśń Kochanów skiego Czego chcesz od nas. Panie, ustąpił mu miejsca ^{2 3 1 4 5 6}

1

⁴    Z. Morsztyn, Muza domowa, oprać. J. Durr-Durski. Warszawa

2

Złota wolność koronna (1609), cyt za: S. N i e z n a n o w s k i, Studia

3

wizerunki, op.cir., s. 173.

4

t. I, s. 1. Cytat z Reja to fragment wiersza otwierającego księgę 111

5

Żywota człowieka poczciwego.

6

   Szerzej: F.. Ostrów ska. Rej u- ocenie Kochanowskiego [w tejże:] Z dziejów języka polskiego i jego piękna. Kraków 1978. Tu w wielkim skrócie referuję tezy badaczki.