DSC05085

w si U’

will

^kładów dzieł Arystotelesa naj,_{zyk polski} "^a"'¹ w /nał Opopnnńe . wyznawał zbliżone do,,, naiwdoczni I ^ ^ _wymienj_aJ jego nazwiska. praw_do.

chcąc Siy narażać coraz bardz.ej wpływowy,,,

wieku idee Frycza s.a„ow_lK , dla „n sli światłego profesora akademii wileńskiej .Sna Ale^andr:. Olizarowskiego (1618-1659). _kt>

‘_{v swvm} dziele De politica hominum societate (O polity _cz.. »;t₇ społeczności ludzi) najwyraźniej do nich nawiązywał. Zna taniość 6> poprawie ograniczała się jednak już wów. :zas do coraz węższego grona erudytów, czego przejawem >yło choćby wspomniane już wyżej dzieło Conringa.

Równocześniecorazczęściej traktowano Frycza wyłączne niemal jako autora dzieł teologicznych, umieszczonych resztą już w 1559 r. w Indeksie ksiąg zakazanych wśród usarzy zakazanych „pierwszej klasy". Stąd np. w Setni-y pisarz} polskich {Ser i prom m Polonicorum hekatontas, 625) i w dziele o Słynnych /nyżach Sannacji (De Claris ratoribus Sarmatiae, 1628) Szymon Starowołski pisał ' Fryczu jako o zaciekłym zwolenniku „nowinek". Nazv-.ał wprawdzie Frycza najsławniejszym mówcą i chwalił :go poglądy na obyczaje i prawa, ale potępiał jako herety-a. Równocześnie zaś w swej Reformacji obyczajów poi-^uNdaneJ w połowie XVII wieku, wykorzystuje do*

’ Frycza c>tuiąc jego uwagi o pysze, o prawdziwej /onosci pi stawiając ją swawoli, o potrzebie w\-•ni K°^{n,a S<}j^nal0r^^nv*⁰ wychowaniu młodzieży, o szczęku obywatel, jako celu państwa itd.

Hóllr l!!¹¹?^{1 i,0,nm}'kanin i autor wydanej w Wilnie r>e/a za heretyckiego ministra i ka/nodzic-

ZMIENNE LOSY DOKTRYNY

jQ. i wymieniał go jednym tchem w md** w do których zaliczał Piotra Statonusza. r/ego Blandratę, Bernarda Ochinusa itd • n. t ^Je~ zcm z ..innymi piekielnymi ministrami" kto^?'^{3 S}° **'

« f“‘™^k0 TT•

nicrstwa . Twierdził, ze ci wszyscy „Trcpkowie. Friciu-

sow.e. Samiccy. Niemojewscy..." pisał, swe dzieła przeciw-ko wierze i papieżowi.

Jak już wiemy, za granicą znano Frycza w XVII stuleciu głównie jako autora licznych pism teologicznych, z tym jednak, że i eprezentujący różne odmiany protestantyzmu pisarze nie potępiali go, lecz przeciwnie: doszukiwali się w jego dziełach argumentów potwierdzających ich różne tezy. Należał do nich m.in. „ojciec prawa narodów" i równocześnie pisarz religijny Hugo Grotius, który w wydanym w 1642 r. dziele pt. Draga do religijnego pokoju (Hu ad pacan ecclesiasticam) wykorzystywał argumenty Frycza, na którego się wielokrotnie powoływał. Frycz cieszył się bowiem dużą sławą wśród tzw. i ren i stów zachodnioeuropejskich, tj. grupy pisarzy dążących do pojednania wsz\ s-tkich wyznań w oparciu o wolność sumienia.

Z wolna jednak nadciągały now e czasy i nowe poglądy drążyć zaczynały umysły myślicieli. Nic więc dziwnego, że kiedy coraz częściej zaczęto odwoływać się przed „trybunał rozumu \ niejeden myśliciel przypomniał czytelnikom postać polskiego pisarza. 1 tak Pierre Bayle, czołowy myśliciel francuskiego racjonalizmu, autor gruntownego Słownika historycznego i krytycznego (Diclionnaire histo-rń/uc et critiąue) wydanego po ra/ pierwszy w W't'^v) >. podkreślał, że O poprawie Frycza cieszyło sic wielkim szacunkiem, a on sam został zaliczony do rzędu 'y^cl' Pijacy pisali „najbardziej rozsądnie na temat po u> >    ^a>