DSCF5296

17

2. Czynniki wanjnkujące plonowanie roślin

2.2. Czynniki wpływające na produktywność roślin

Produktywność roślin determinują czynniki dziedziczne, przebieg procesu starzenia się i warunki agroekologiczne. Szczególnie istotne znaczenie ma długość okresu, w którym produktywność utrzymuje się na wysokim poziomie. Według niektórych autorów maksymalna produktywność uzyskana w krótkim okresie wynosi do 60 g/m"/dzień, a przeciętna produktywność intensywnych upraw dochodzi na świecie do 10-20 g/nr/dzień. Produktywność fotosyntezy w naszych warunkach przyrodniczych może dochodzić do 300 kg węglowodanów w ciągu 1 dnia na 1 ha. Potencjalna produktywność czysta (po odliczeniu ubytków na oddychanie i przyrost masy korzeni) jest oceniana na 200 kg/ha/dzień. Taki przyrost wykazują u nas trawy pastewne, pszenica, jęczmień, kukurydza i buraki.

Czysta produktywność jest większa, gdy stworzymy warunki do szybkiego rozwoju roślin, gdy natomiast rośliny rosną wolno, a zwłaszcza starzeją się, zużywają na oddychanie 50-60%, a niekiedy nawet 100% akumulowanej w danym okresie substancji. Przebieg oddychania można w pewnym stopniu modyfikować, np. nawadniając, intensywnie nawożąc, wcześnie zbierając na zieloną masę, uprawiając gatunki o krótkim okresie starzenia się (niektóre trawy pastewne), skracając okres użytkowania roślin wieloletnich itd. Możliwość modyfikowania produktywności roślin ma szczególne znaczenie w gospodarce intensywnej, w której dąży się do uzyskania wysokich plonów w krótkim czasie.

Określenie stopnia wpływu genotypu i warunków środowiskowych na produktywność roślin jest trudne. Jeżeli czynniki środowiskowe bardzo silnie limitują produktywność roślin (niekorzystne warunki pogodowe, nieprawidłowa agrotechnika itp.), to dziedziczne właściwości odmian nie mogą się w pełni ujawnić. Gdy warunki agroekologiczne są korzystne, nie można uzyskać wysokich plonów, kiedy brakuje dobrych odmian.

2.3. Właściwości roślin wpływające na produkcyjność

Produkcyjność roślin (wielkość wytworzonej biomasy) zależy od intensywności gromadzenia substancji organicznej (produktywności), od pojemności organów plonowania oraz sprawności przemieszczania się asymilatów i funkcyjności organów, przez które odbywa się transport. Początkowo uwagę zwrócono głównie na znaczenie fotosyntezy, później na poznanie mechanizmu kształtowania pojemności produkcyjnej organów rośliny, zwłaszcza tych, które decydują o plonie. Polepszając warunki sprzyjające sprawnemu przebiegowi fotosyntezy, zwiększa się możliwości uzyskania wysokiej produktywności. Jednak w przeciętnych naszych warunkach potowych tylko część substratów powstających w wyniku fotosyntezy jest wykorzy-