DSCF5535

247

6. Owies

oplewiony ma długość 10-17 mm, szerokość 2,5-3,5 mm, a grubość 2,5-3 mm. Plewki i plewy są podobnie zabarwione. Odmiany hodowlane owsa najczęściej zalicza się do dwóch odmian botanicznych (fot. 6.1): o żółtych plewkach (var. au-rea) i o białych plewkach (var. mutica). Powierzchnia plewek jest gładka lub owłosiona. Uprawne formy owsa siewnego mogą być oplewione lub nagie. Ziarniak bez plewek jest wyraźnie owłosiony, a jego długość waha się w granicach 5—12 mm. Masa 1000 ziaren oplewionych odmian owsa wynosi 33—40 g, a odmian nagich jest wyraźnie mniejsza — około 27—30 g.

6.5. Wymagania klimatyczne i glebowe 6.5.1. Wymagania klimatyczne

Owies jest zaliczany do roślin klimatu umiarkowanego i wilgotnego. Ziarno kiełkuje już w temperaturze 2—3 °C, intensywnie zaś — w temperaturze 5—7 °C. Krzewieniu sprzyja temperatura 6—12 °C (na glebach żytnich — niższa, na lepszych - wyższa). W fazie strzelania w źdźbło (aż do kłoszenia) optymalna temperatura dobowa to 12—16 °C, co oznacza średnią dobową maja na poziomie 13,5 °C, a czerwca — 16 °C. Pogoda z ustaloną temperaturą powyżej tego zakresu oddziałuje ujemnie na plon ziarna. Po kłoszeniu, aż do zbiorów korzystnie na rozwój i plonowanie owsa wpływa pogoda słoneczna z niezbyt wysoką (15—18 °C) temperaturą dobową. Zmienność temperatury we wczesnych fazach rozwoju (do krzewienia) w niewielkim stopniu różnicuje poziom plonowania, natomiast w fazie kłoszenia zmienność w plonowaniu pod wpływem tego czynnika może być duża.

Owies ma wysoki współczynnik transpiracji (ok. 500), co w przypadku uprawy na glebach żytnich lekkich wyraźnie uzależnia jego plonowanie od sumy opadów w okresie wiosenno-letnim. Dzieżyc dowodzi, że bardzo dużą wartość plonotwórczą mają opady bezpośrednio przed siewem. Po wschodach najkorzystniejsza dla plonu jest suma opadów wynosząca 16 mm na każdą dekadę, a po krzewieniu, aż do kłoszenia, optimum zamyka się sumą 23 mm na dekadę. Opady w fazie strzelania w źdźbło są bardziej plonotwórcze niż w czasie dojrzewania. Po wyrzuceniu wiechy optimum zapotrzebowania na wodę utrzymuje się jeszcze na poziomie 27 mm/dekadę, chociaż wartość plonotwórczą tych opadów jest mniejsza niż podczas fazy strzelania w źdźbło.

Inne wieloletnie zestawienia wykazują, że najkorzystniejszy dla plonu jest taki układ opadów, w którym z całej sumy 200—240 mm 10% przypada na kwiecień, 21% na maj, 19% na czerwiec i aż 50% na lipiec (Rudnicki). Koźmiński podaje, że potencjalne obniżenie plonu owsa, spowodowane 20-dniowymi posuchami w okresie od strzelania w źdźbło do końca dojrzałości mlecznej wynosi od 10% w rejonie